ಜನಪದರ ಆಚರಣೆ ಶಿವರಾತ್ರಿ 

                          (ಚಿತ್ರ : ಸಂಗಮೇಶ ಬಡಿಗೇರ )

                        -ಡಾ.ಪ್ರಕಾಶ ಗ.ಖಾಡೆ,ಬಾಗಲಕೋಟ 

²ªÀ²ªÀ CAzÀgÀ ¹r¯É®è §AiÀįÁV

PÀ®è §AzÉgÀV PÀrUÁV-J¯É ªÀÄ£ÀªÉ

²ªÀ£ÉA§ ±À§ÄzÀ ©qÀ¨ÁåqÀ

   ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¨ÉÃgÀÄUÀ¼ÀÄ £ÀªÀÄä d£À¥ÀzÀgÀ £ÀA§ÄUÉ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤AwªÉ.DgÁzsÀ£Á ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ d£À¥ÀzÀgÀÄ IÄvÀĪÀiÁ£ÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ ºÀ§âUÀ¼À£ÀÄß DZÀj¸ÀÄvÁÛ ªÀÄ£À¹ì£À ªÀÄvÀÄÛ zÉúÀzÀ DgÉÆÃUÀåPÉÌ ¸ÁQëAiÀiÁVzÁÝgÉ.d£À¥ÀzÀgÀ ºÀ§âUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÀ¨Á¼Éé,¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ËºÁzÀðvÉUÉ ªÉÆzÀ¯ÁVªÉ.ªÀÄ£ÀĵÀå£À ZÀ®£À²Ã® ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁ²Ã® zÉúÀ ªÀÄ£À¸ÀÄìUÀ¼À fêÀAwPÉUÉ MAzÀgÀ ªÉÄïÉÆAzÀÄ §gÀĪÀ ºÀ§âUÀ¼Éà DzsÁgÀªÁVªÉ.d£À¥ÀzÀgÀ ºÀ§âUÀ¼À DZÀgÀuÉAiÀÄ°è ²ªÀgÁwæAiÀÄÆ MAzÀÄ.IÄvÀĪÀiÁPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV ºÀ§âUÀ¼ÀÄ gÀÆ¥À ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArªÉ.ZÀ½UÁ® ªÀÄÄVzÀÄ ¸ÀÄqÀÄ ¸ÀÄqÀÄ ©¹®Ä DgÀA¨sÀªÁUÀĪÀ ºÉÆvÀÄÛ ,¸ÀÄVÎ ªÀÄÄV¹ £ÀªÀÄä gÉÊvÁ¦ d£ÀgÀ ©qÀĪÁVgÀĪÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ.PÉÊAiÀÄ°è MA¢µÀÄÖ PÁ¸ÀÄ.EzÉà ºÉÆwÛUÉ ªÀ¸ÀAvÀ£À DUÀªÀÄ£ÀzÀ ªÁ¸À£É, ¨Éë£À ºÀÆzÀ¼ÀUÀ½AzÀ ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀ WÀ½UÉ.J¯É GzÀÄj §gÀqÁzÀ VqÀ ªÀÄgÀUÀ¼À°è ºÉƸÀ aUÀÄj£À GzÀAiÀÄ.ªÉÆUÉÎ,ºÀƪÀÅ,«ÄrUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆvÀÛ ªÀ£À¸ÀAPÀÄ®,PÉÆÃV¯ÉAiÀÄÄ ºÉƸÀ aUÀÄgÀÄ ªÉÄzÀÄÝ PÀAoÀ ¥Àj±ÀÄzÀݪÁV ¥ÀAZÀÀªÀÄ ¸ÀgÀzÀ°è ºÁqÀĪÀ ¸ÀÄAiÉÆÃUÀ,ºÉƸÀ zÀÄ¥Àà¼ÀvÉÆlÖ ºÀQÌ ¥ÀQÌUÀ¼ ZÉ®ªÀÅ,¸ÀPÀ® ¸ÀȶÖAiÉÄà ¥ÁæAiÀÄ vÀÄA© ¨sÀÆgÀªÉÄ ºÀ¹gÀÄ vÉÆqÀĪÀ ºÉÆwÛUÉ ²ªÀgÁwæ ºÀ§â DUÀ«Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.EzÀÄ ²ªÀAiÉÆÃUÀzÀ ¥ÀÄt墣À. ¨sÀgÀvÀRAqÀzÀ J®è ¨sÁUÀUÀ¼À°èAiÀÄÆ DZÀj¸À®àqÀĪÀ ºÀ§â. ºÀ§âzÀAzÀÄ zÉñÀzÀ vÀÄA¨É¯Áè  ²ªÀ¤UÉ C©üµÉÃPÀ ªÀĺÉÆÃvÀìªÀUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄĪÀªÀÅ. ²ªÀ¤UÉ £ÀªÀÄä d£À¥ÀzÀgÀÄ 'PÉÆPÁÌ §wÛ'UÀ¼À ¸ÀgÀªÀiÁ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß, ²ªÀ¥ÀÆeÉ ªÀiÁr ¨É¼ÀUÀĪÀgÀÄ.

PÉÆPÁÌ §wÛ, PÁéqÁ §wÛ

£ÁrUɯÁè MAzÉà §wÛ

EzÉà D d£ÀgÀÄ ¨É¼ÀUÀĪÀ ²ªÀ¢Ã¥À.²ªÀ wæªÀÄÆwðUÀ¼À°è M§â. «µÀÄÚ,§æºÀägÀÄ ¸ÀÈ¶× ¹ÜwAiÀÄ zÉêÀvÉUÀ¼ÁzÀgÉ ®AiÀÄzÀ zÉêÀvÉ ²ªÀ. ²ªÀ£À ¥ÀæzsÁ£À ®PÀëtªÉAzÀgÉ vÁªÀĸÀUÀÄt. ²ªÀ¤UÉ UÀAUÁ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁªÀðwAiÀÄgÉA§ E§âgÀÄ ºÉAqÀwAiÀÄgÀÄ. ²ªÀ vÀ£Àß ²gÀzÀ°è UÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝ£É.¥ÁªÀðwAiÀÄ vÀ¥ÉÆà ¤µÉ×UÉ ªÀÄ£À¸ÉÆÃvÀ ²ªÀ£ÀÄ CªÀ¼À£ÀÄß ªÀÄzÀĪÉAiÀiÁzÀ §½PÀ vÀ£Àß vÉÆqÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÀĽîj¹PÉÆAqÀ£ÉA§ÄzÀÆ,¨sÀVÃgÀxÀ£À vÀ¥À¹ì£À ¥sÀ®¢AzÀ UÀAUÉ zÉêÀ¯ÉÆÃPÀ¢AzÀ ¨sÀÆ«ÄUÉ zsÀĪÀÄÄPÀ¯ÁgÀA©ü¹zÁUÀ D ªÉÃUÀªÀ£ÀÄß vÁ¼À®Ä ¨sÀÆ«Ä C¸ÀªÀÄxÀð¼ÉA§ÄzÀ£ÀÄß UÀ滹zÀ ²ªÀ zÀÈqsÀªÁV ¤AvÀÄ DPÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß dmÁPÀ¯Á¥ÀzÉƼÀUÉ vÁ½PÉÆAqÀ£ÉA§ÄzÀÄ ¥ÀÄgÁtzÀ°è ¥Àæ¹zÀݪÁVzÉ.

DgÀw ¨É¼ÁUÀÆªÉ CRAqÀ UÀÄgÀÄ«UÉ

¥ÁªÀðwzÉë gÀªÀÄt¤UÉ

ªÀÄÆgÀÄ ¯ÉÆÃPÀPÉ PÁvÀð£À¤Ã¸ÀĪÀ

¸ÁA§ ¸ÀzÁ²ªÀ ±ÀAPÀgÀUÉ

JAzÀÄ ¥ÁªÀðwAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¹ ºÁrzÀgÉ,

zÉñÀ zÉñÀ wgÀÄV £ÀªÀÄä ²ªÀ

¥ÁvÁ¼À UÀAUÉ vÀAzÀ

¥ÁvÁ¼ÀzÀ UÀAUÉ ¨ÁAiÀÄAzÀÄ PÀgÀÄzÁgÉ

eÉÆåÃw ¨É¼ÀUÀĪɣÀÄ £Á£ÀÄAzÁgÀw ¨É¼ÀUÀĪɣÀÄ.

JAzÀÄ UÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß DgÁ¢ü¸ÀÄvÁÛgÉ.

ªÀÄÆgÀÄ ºÀ§â :

 ¸ÀªÀw ªÀÄvÀìgÀ zÉêÀgÀ£ÀÆß ©nÖ®è. UÀAUÉ UËjAiÀÄgÀ dUÀ¼À EzÀÝzÉÝ,UÀAUÉ PÉÊ ©Ã¹ ªÀļÉgÁAiÀÄ£À£ÀÄß PÀgÉAiÀÄÄvÁÛ¼É.UÀAUÉ ªÉƼÀPÁ®ÄzÀÝ ¤Ãj£À°è ¤AvÀgÉ,UËj PÉÆaÑ ºÉÆÃUÀÄvÁÛ¼É.¨ÉÃmÉUÉ ºÉÆÃVzÀÝ ²ªÀ §gÀÄvÁÛ£É,UÀAUÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉøÀÛgÀ ªÀÄ£ÉUÉ PÀ½¸ÀÄvÁÛ 'ªÀµÀðPÉÆ̪ÉÄä ªÀiÁj ºÀ§âzÀ°è ¤Ã£ÀÄ ¨Á,£ÀqÀÄ HgÀ°è ¤£Àß ¥ÀÆf¸ÀÄvÁÛgÉ.'JAzÀgÉ UËjUÉ '¨ÁæºÀätgÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è ¸ÉÃjPÉÆ, ªÀµÀðPÉÆ̪ÉÄä UËj ºÀ§âzÀ°è ¤Ã£ÀÄ ¨Á ,ªÀÄ°èUÉ ºÀÆ«£À ¥ÀÆeÉ ¤£ÀUÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ'JAzÀÄ ºÉýPÀ½¸ÀÄvÁÛ£É.¤«ÄäçâgÀ ªÀÄzsÀåzÀ°è ²ªÀgÁwæ ºÀ§â,D ºÀ§âzÀ°è £Á£ÀÄ §gÀÄwÛä JAzÀÄ ²ªÀ ªÀÄƪÀjUÀƪÀÄÆgÀÄ ºÀ§â £ÉëĸÀÄvÁÛ£É.F ºÀ§âPÉÌ zsÁ«ÄðPÀ ªÀĺÀvÀéªÀÅ EzÉ.  ¨É¼ÀĪÀ®zÀ°è ¨ÉøÀUÉAiÀÄÄ ¢£À ¢£ÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄ ºÀvÀÛ®Ä £ÀªÀÄä gÉÊvÁ¦ d£À ©¹®°è zÀÄrAiÀįÁgÀzÉ ²ªÀ ²ªÀ£ÉAzÀÄ Hl ªÀiÁr ªÀÄ£ÉAiÀÄ°èAiÉÄà G½AiÀÄĪÀgÀÄ.

      zÉêÀgÉA§ÄªÀÅzÀÄ MAzÀÄ '¢ªÀå eÉÆåÃw' JA§ vÀvÀéªÀÇ CqÀVzÉ EzÀgÀ°è. ¸ÀÄvÉÛ®è ²ªÀ¨sÀd£É £ÀqÉzÀÄ £ÁqÉà '²ªÀ¯ÉÆÃPÀ'ªÉA§ ¨sÁªÀ£É §gÀĪÀÅzÀÄ. ²ªÀAiÉÆÃUÀzÀ ¢ªÀ¸À ²ªÀ¥ÀÆeÉ ªÀiÁr PÉʯÁ¸ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ²ªÀ±ÀgÀtgÀ PÀxÉUÀ¼À£ÀÄß PÉýzÀ £ÀªÀÄä d£À¥ÀzÀgÀÄ ²ªÀ±ÀgÀtgÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ

ºÁrzÁÝgÉ.

¨ÉÃqÀ ¨ÉÃmÉUÉ ºÉÆÃV, ¨É®è¥ÀvÀÛjPÉÆAiÀÄÄÝ

¨ÉÃqÀPÀ£ÀßAiÀÄå ²ªÀ¥ÀÆeÉ| ªÀiÁrzÀgÀ

£ÁqÉƼÀUÀ £ÉÆÃqÀÄ ²ªÀgÁwæ

   ²ªÀ±ÀgÀtgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ¯Éà £Ár£ÉƼÀUÉ ¨ÉÊUÀÄ ¨É¼ÀUÁV ªÀgÀĵÀ ªÀgÀĵÀPÉÌ ²ªÀgÁwæAiÀÄÄ d£À¥ÀzÀPÉÌ §gÀĪÀÅzÉAzÀÄ d£À¥ÀzÀgÀÄ ºÀAwAiÀÄ°è ªÀÄ£ÀvÀÄA© ºÁrzÁÝgÉ. ¨ÉÃqÀgÀ PÀ£ÀßAiÀÄå£ÀÄ ¥ÀqÉzÀ ²ªÀAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÆß, ©®é¥ÀvÉæAiÀÄ ªÀĺÀvÀéªÀ£ÀÄß ºÁr£À°è vÉÆÃj¹zÁÝgÉ.

PÀÄA¨ÁgÀ UÀÄAqÀAiÀÄå vÀÄA© wUÀjUÉ PɸÀgÀ

±ÀA§Ä ºÀgÀ£ÉAzÀÄ wgÀÄV¸À®Ä-²ªÀ PÀÄtÂzÀ

ºÀA§°¹ dAUÀ PÀnUÉÆAqÀÄ

PÁAiÀÄPÀ ¤gÀvÀ ±ÀgÀtgÀÄ vÀªÀÄä ¤vÀå PÁAiÀÄPÀzÀ°è ²ªÀ£À£ÀÄß DºÁ餹PÉÆArzÁÝgÉ.²ªÀ£À£ÀÄß ¥Àj¥ÀjAiÀiÁV vÀªÀÄä gÀZÀ£ÉUÀ¼À°è ±ÀgÀtgÀÄ ºÁr ºÉÆUÀ½zÁÝgÉ.

²ªÀ£À gÀÆ¥À:

   DgÁzsÀå zÉʪÀ ²ªÀ£À£ÀÄß ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ.²ªÀ PÉA¥ÀÄ §tÚªÀżÀî zÀlÖªÁzÀ dqÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝ£É. DzÀÝjAzÀ EªÀ£À£ÀÄß PÀ¥À¢ð JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ²ªÀ£À£ÀÄß CVßAiÉÄAzÀÆ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. FvÀ¤UÉ ªÀÄÆgÀÄ PÀtÄÚUÀ¼ÀÄ, ºÀuÉUÀtÄÚ ¨ÉAQ¬ÄAzÀ PÀÆrzÉ, ²ªÀ£À£ÀÄß wæ£ÉÃvÀæ, ¥Á®£ÉÃvÀæ, CV߯ÉÆÃZÀ£À JA§ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ½AzÀ®Æ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

C¼ÀĪÀ PÀAzÀ£À vÀÄnAiÀÄÄ ºÀªÀ¼ÀzÀ PÀÄrºÀAUÀ

PÀÄrºÀħÄâ ¨Éë£É¸À¼ÀAUÀ-PÀuÉÆÚÃl

²ªÀ£À PÉÊAiÀÄ®UÀÄ ºÉƼÀzÀAUÀ

 J£ÀÄߪÀAvÉ ²ªÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ vÀ£Àß PÉÊAiÀÄ°è ±ÀÆ®ªÀ£ÀÄß »r¢gÀÄvÁÛ£É. ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¦£ÁPÀ JA§ DAiÀÄÄzsÀªÀ£ÀÄß »r¢gÀĪÀÅzÀjAzÀ ²ªÀ¤UÉ ¦£ÁPÀ¥Át JA§ ºÉ¸ÀgÀÄ §A¢zÉ. ²ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ²ªÀ£À ªÁºÀ£ÀªÁzÀ ªÀȵÀ¨sÀ E§âgÀÆ ©½AiÀÄ §tÚzÀªÀgÁVzÁÝgÉ. ²ªÀ£À£ÀÄß JgÀqÀÄ, £Á®ÄÌ, JAlÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀvÀÄÛ PÉÊUÀ¼À£ÀÄß¼ÀîªÀ£ÀÄ JAzÀÄ ªÀtð¸À¯ÁVzÉ. ²ªÀ vÀ£Àß ¦£ÁPÀzÀ eÉÆvÉUÉ PÀmÁéAUÀ JA§ UÀzÉ, CdUÀªÀ JA§   zsÀ£À¸ÀÄì, MAzÀÄ fAPÉ, ªÀÄtÂ, §ÄgÀÄqÉ, qsÀªÀÄgÀÄUÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¥À«vÀæªÁzÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß PÉÊAiÀÄ°è »rzÀÄPÉÆArzÁÝ£É. UÀAUÁ ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÀægÀÄ D ²ªÀ£À ²gÀzÀ°è £É¯É¹gÀĪÀÅzÀjAzÀ UÀAUÁzsÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀAzÀæZÀÆqÀ JA§ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ §A¢ªÉ. ªÀÄ£ÀĵÀågÀ vÀ¯É§ÄgÀÄqÉUÀ¼À ¸ÀgÀªÀiÁ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß ²gÀzÀ ¸ÀÄvÀÛ®Ä zsÀj¹PÉÆArzÁÝ£É. ²ªÀ ºÀÄ°AiÀÄ ZÀªÀÄðªÀ£ÀÄß zsÀj¹, D£ÉAiÀÄ ZÀªÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉÆzÀÄÝPÉÆArzÁÝ£É. J®è CAUÁAUÀUÀ¼À ªÉÄÃ®Æ D¨sÀgÀtzÀ jÃwAiÀÄ°è   ¸À¥ÀðUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄwÛPÉÆArªÉ. ¸À¥ÀðUÀ¼À£ÀÄß Q«AiÀÄ°è zsÀj¹zÀÝjAzÀ ²ªÀ£À£ÀÄß £ÁUÀPÀÄAqÀ® JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ.

       ¨sÁgÀvÀªÀ®èzÉ «zÉñÀUÀ¼À®Æè ²ªÀ£À DgÁzsÀ£É £ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ §A¢zÉ.ªÀÄÆ®vÀºÀ PÀȶPÀgÀÄ, ¥À±ÀĸÀAUÉÆÃ¥À£ÉAiÀÄ°è vÉÆqÀVgÀĪÀ £ÀªÀÄä §ÄqÀPÀlÄÖ d£ÁAUÀzÀ°è   ²ªÀ£À£ÀÄß ¥ÀÆf¸ÀĪÀ°è £Á£Á jÃwAiÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀĸÀj¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀÅUÀ¼À°è ¸ÁwéPÀªÁzÀ ¥ÀÆeÁPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀAvÉ ¸ÁwéPÀªÀ®èzÀ ¥ÀÆeÁPÀæªÀÄUÀ¼ÀÆ EªÉ. '¥ÀgÀ±ÀÄ¥ÀzÀA'(¥Á±ÀÄ¥ÀxÀA) JA§ ¥ÀÆeÁ¥ÀæPÁgÀ §ºÀÄ ¥ÀÄgÁvÀ£ÀªÁzÀÄzÀÄ.     'UÀÆqsÀ«Ä®èA' JA§ ¥ÀæzÉñÀzÀ°ègÀĪÀ ²ªÀ°AUÀªÀÅ Qæ.¥ÀÆ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀµÀÄÖ ºÀ¼ÉAiÀÄzÀÄ.²ªÀ£ÀÄß ¸ÁAPÉÃw¸ÀĪÀ C£ÉÃPÀ a£ÉíUÀ¼À°è ²ªÀ°AUÀªÀÅ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀzÀÄÝ.C¥ÀWÁt¸ÁÛ£Àz ºÀdgÀ ªÀÄAUÉÆîgÀ°è UÁæ«ÄÃt ¨ÉøÁAiÀÄUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥À±ÀĸÀAUÉÆÃ¥ÀPÀgÀÄ JA§ §ÄqÀPÀlÄÖUÀ¼ÀÄ ²ªÀ£À DgÁzsÀPÀgÁVzÁÝgÉ.zÀQët gÁd¸ÁÛ£ÀzÀ §£ÉñÀégÀzÀ°è §£ÉñÀégÀ ºÉ¸Àj£À°è eÁvÉæ £ÀqÉAiÀÄvÀÛzÉ.§£ÉñÀégÀ JAzÀgÉ ²ªÀ°AUÀ,¸ÀéAiÀÄA ¨sÀÆ°AUÀ JA§ ¥ÀæwÃw¬ÄzÉ.©ü®ègÀ ªÀtðgÀAfvÀ ¥ÀæªÀÄÄR eÁvÉæ EzÀÄ.

Dr£À »QÌ vÀAzÀÄ wÃr °AUÀªÀ ªÀiÁr

£ÉÆÃr¢gÉãÀ ²ªÀ£À ªÀÄ»ªÉÄ-UÉÆîUÉÃj °AUÀ

Dr£À »PÁÌöåUÀ M°zÁ£À

°AUÀUÀ¼À°è  JgÀqÀÄ «zsÀ. MAzÀÄ, ¸ÁܪÀgÀ °AUÀ; ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ, ZÀ°¸ÀĪÀ °AUÀ. ¸ÁܪÀgÀ °AUÀªÀÅ ªÀÄtÄÚ, PÀ®Äè, ªÀÄgÀ, ºÀgÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ ªÀiÁrzÀAxÀªÀÅ. £Á£Á jÃwAiÀÄ ¦ÃoÀUÀ¼ÀªÉÄÃ¯É Ej¹zÀ vÁvÁÌ°PÀ °AUÀUÀ¼À£ÀÄß UÀAqÀÄ PÀ®ÄèUÀ½AzÀ®Æ, ¦ÃoÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉtÄÚ PÀ®ÄèUÀ½AzÀ®Ä ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.£ÀªÀÄä d£À¥ÀzÀgÀÄ ²ªÀ£À£ÀÄß PÀÄjvÀÄ ªÀÄ£ÀvÀÄA© ºÁrzÁÝgÉ.

²ªÀ ²ªÀ£ÀAzÀgÀ ²ªÀzÁgÀ PÉÆgÀ¼ÁUÀ

²ªÀzÁgÀ £ÀªÀÄä PÉÆgÀ¼ÁUÀ-¥ÀAZÀªÀÄÄRzÀ

«¨sÀÆw £ÀªÀÄä ºÀtªÀiÁåUÀ

PÀ°èV ªÀÄÄPÁíQ J¯ÁègÀß £É£À¢Ã¤

¸À®è PÉüÁPÀ ²ªÀ§AzÀ-ªÀiÁå°gÀĪÀ

ªÀiÁzÉêÀ §AzÀ ªÀÄ£À£ÉÆÃr.

ºÀgÀQÃAiÀÄ ºÉÆvÉÛä CjPÀļÀî zÉêÀjUÉ

ºÁ¢ ªÀiÁå°gÀĪÀ ²ªÀ¤UÉ -¥ÀgÀªÀiÁ£ÀAzÀ

ªÀÄ£À¹Ã£À ºÀgÀQ E¼ÀzÉãÀ

DPÁ±ÀzÀqÀªÁåUÀ zsÀÆ¥ÀzÀ ºÉÆUÉAiÉÄzÀÄÝ

DAiÀÄÄÛ ªÀÄ®èAiÀÄå£À ²ªÀ¥ÀÆeÉ-DUÁUÀ

DPÁ¸ÀzÀ WÀAr WÀ¼À¯ÉAzÀÄ.

ªÀÄAzÉãÀ PÉÆnÖÃvÀ ªÀÄ£ÀªÉãÀÄ zÀt¢ÃvÀ

ªÀÄÄAeÁ£ÀzÁUÀ VjªÀÄ®è -PÉÆlÖgÀ

ªÀĤ vÀÄA© £ÀªÀÄä ªÀÄ£À vÀÄA©.

PÀgÀÄt §AzÀgÀ PÁAiÉÆà ªÀÄgÀt §AzÀgÉ MAiÉÆåÃ

PÀgÀÄt PÀ¯Áåt §¸ÀªÀtÚ-²ªÀ°AUÀ

PÀqÉvÀ£ÀPÀPÁAiÉÆ C©üªÀiÁ£À.

                                          -qÁ.¥ÀæPÁ±À UÀ.SÁqÉ,

=============================================================

«¼Á¸À : qÁ.¥ÀæPÁ±À UÀ.SÁqÉ,²æÃUÀÄgÀÄ,¸ÀgÀ¸Àéw §qÁªÀuÉ,¸ÉPÀÖgï £ÀA.63,£ÀªÀ£ÀUÀgÀ,¨ÁUÀ®PÉÆÃl ªÉÆ.9845500890        

ವಿಶೇಷ  ಲೇಖನ : 

    ‘¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ºÉÆý ºÀ§âPÉÌ dAiÀĪɤߒ

                   

                       -qÁ.¥ÀæPÁ±À UÀ.SÁqÉ

                                               ರತಿ-ಮನ್ಮಥ ( ಚಿತ್ರ : ಮುತ್ತು ಹಳ್ಳದ,ಅಮೀನಗಡ )

  ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ HgÀÄ ªÀÄļÀÄUÀqÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀܼÁAvÀgÀzÀ PÁgÀtªÁV Erà K²AiÀiÁ RAqÀzÀ°èAiÉÄà §ºÀÄ zÉÆqÀØ £ÀUÀgÀªÉÇAzÀÄ vÀ®ètPÉÆ̼ÀUÁV FUÀ ¸ÀÄAzÀgÀªÁV gÀƦvÀªÁUÀÄwÛgÀĪÀÅzÀÄ MAzÀÄ zÁR¯ÉAiÉÄ ¸Àj. WÀl¥Àæ¨sÁ £À¢AiÀÄ zÀqÀzÀ°ègÀĪÀ F £ÀUÀgÀªÀÅ D®ªÀÄnÖ CuÉPÀmÉÖAiÀÄ »¤ßÃj¤AzÀ PÀȵÉÚªÀÅ ¸ÉÃjPÉÆAqÀÄ PÉÆÃmÉAiÀÄ ¨ÁV°UÉ ¨ÁV£À C¦ð¹zÀAvÁVzÉ.¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄÄ  gÁªÀiÁAiÀÄt PÁ®¢AzÀ®Æ ZÁ°ÛAiÀÄ°èzÀÝ HgÀÄ.®APÁ¢ü¥Àw gÁªÀuÁ¸ÀÄgÀ£ÀÄ ¨sÀdAwæ ªÁzÀåUÁgÀjUÉ zÁ£ÀªÁV ¤ÃrzÀ HgÀÄ.CAvÉAiÉÄà E°è£À ¨sÀdAwæAiÀĪÀgÀÄ ±ÀºÀ£Á¬Ä ªÁzÀ£ÀPÉÌ ¸ÀªÀtÆgÀÄ £ÀªÁ§¤AzÀ ¨É½îAiÀÄ ±ÀºÀ£Á¬ÄAiÀÄ£ÀÄß §ºÀĪÀiÁ£ÀªÁV ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÀÝgÀÄ. 1664 gÀ°è bÀvÀæ¥Àw ²ªÁf ªÀĺÁgÁdgÀÄ zÀQëtzÀ ©ÃAf PÉÆÃmÉUÉ ºÉÆÃUÀĪÁUÀ F £ÀUÀgÀPÉÌ ¨sÉÃn PÉÆnÖzÀÝgÉAzÀÄ EwºÁ¸À ºÉüÀÄvÀÛzÉ.«eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢®±Á» CgÀ¸ÀgÀÄ F HgÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ªÀÄUÀ½UÉ §¼É vÉÆr¸ÀÄwÛzÀÝ §¼ÉUÁgÀ¤UÉ GA§½AiÀiÁV PÉÆnÖzÀÝgÀAvÉ,CzÀPÁÌV F HjUÉ ¨ÁAUÀr PÉÆÃmÉ JAzÀÆ ªÀÄÄAzÉ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÉÄAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁ¬ÄvÀÄ JA§ ¥ÀæwÃw EzÉ.¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ EwºÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀÌøw C¨sÀå¹¹zÁUÀ E°è ¸ÀªÀðzsÀ«ÄðAiÀÄgÀÄ PÀÆr ¨Á½ zÉñÀPÉÌ ¨sÁªÉÊPÀåvÉAiÀÄ ¸ÀAzÉñÀ ¸ÁjzÀ QÃwð F £ÀUÀgÀQÌzÉ.¸ÁévÀAvÀæöå ºÉÆÃgÁlzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ‘C¸ÀºÀPÁgÀ ZÀ¼ÀªÀ½’ §UÉÎ d£Á©ü¥ÁæAiÀÄ ªÀÄÆr¸ÀĪÀ ¸À®ÄªÁV UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉUÉ §A¢zÀÝgÀÄ.1921 ªÉÄà 28 gÀAzÀÄ UÁA¢üÃfAiÀĪÀgÀÄ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉUÉ §AzÁUÀ D PÁ®PÉÌ MAzÀÄ ¸Á«gÀ gÀÆ.UÀ¼À ¤¢üAiÀÄ£ÀÄß C¦ð¸À¯ÁVvÀÄÛ.1931 gÀ°è ¥ÀArvÀ dªÁºÀgÀ¯Á® £ÉºÀgÀÆ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ »AzÀƸÁÜ£À ¸ÉêÁzÀ¼ÀPÉÌ ¨sÉÃnPÉÆnÖzÀÝgÀÄ.LwºÁ¹PÀ ¸ÉêÁzÀ¼À PÀlÖqÀ ªÀÄļÀÄUÀqÉAiÀiÁV CzÀgÀ ¥ÀæwgÀÆ¥À £ÀªÀ£ÀUÀgÀzÀ°è ¤«Äð¸À¯ÁVzÉ.¸ÀzÁðgï ªÀ®è¨sÀ ¨Á¬Ä ¥ÀmÉîgÀÄ ¨sÁµÀt ªÀiÁrzÀ eÁUÀzÀ°è ªÀ®è¨sÀ ¨Á¬Ä ZËPÀ PÀlÖ¯ÁVzÉ,EzÀÆ JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è PÀȵÁÚ¥ÀðtªÁUÀ°zÉ.EªÀvÀÄÛ ºÀ¼É¨ÁUÀ®PÉÆÃl-«zÁåVj-£ÀªÀ£ÀUÀgÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¸ÀĪÀ §ÈºÀvÀÛ ¸ÉÃvÀÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ  gÀ¸ÉÛUÀ¼À£ÀÄß CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¤«Äð¹ ¸ÀÄAzÀgÀUÉƽ¸À¯ÁVzÉ.ªÀÄgÁoÀ zÉÆgÉUÀ¼À PÁ®zÀ°è PÀlÖ¯ÁVzÀÝ ²gÀÆgÀÄ CUÀ¹AiÀÄÄ ªÀÄļÀÄUÀqÉAiÀiÁUÀ°zÀÄÝ ,CzÀ£ÀÄß ¸ÀAUÀªÀÄ PÁæ¸ï §½ §ÈºÀvÁÛV PÀlÖ¯ÁUÀÄwÛzÉ.ªÀÄļÀÄUÀqÉ Hj£À »A¢£À ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄgÀÄ ¸Áܦ¸À®Ä HgÀ eÁvÉæ,ºÀ§â ºÀj¢£À,GgÀĸÀÄ ,NPÀ½ ªÉÆzÀ¯ÁzÀªÀ£ÀÄß £ÀUÀgÀzÀ AiÀÄĪÀ d£ÁAUÀ »jAiÀÄgÀ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀĪÀj¹PÉÆAqÀÄ §A¢zÁÝgÉ.EAxÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À°è ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ºÉÆý ºÀ§âªÀÇ MAzÀÄ.

ºÁ¢UÉ dAiÀÄªÉ¤ß ©Ã¢UÉ dAiÀĪɤߠ

¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ºÉÆý ºÀ§âPÉÌ dAiÀĪɤß

Erà zÉñÀzÀ°èAiÉÄà ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ºÉÆý DZÀgÀuÉUÉ MAzÀÄ «²µÀÖvÉ EzÉ.ºÀvÀÄÛ ¢£ÀUÀ¼À PÁ® ºÉÆý ºÀ§â DZÀj¸ÀĪÀ PÀ®ÌvÁÛ zÉñÀzÀ°èAiÉÄà ¥ÀæxÀªÀÄ ¸ÁÜ£À ¥ÀqÉzÀgÉ,LzÀÄ ¢£ÀUÀ¼À PÁ® ºÉÆý ºÀ§â DZÀj¸ÀĪÀ ¨ÁUÀ®PÉÆÃl JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀzÀ°èzÉ.¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ°èªÉÆzÀ°¤AzÀ®Æ ªÀÄÄRåªÁV 5 ¥ÉÃmÉUÀ½ªÉ.Q¯Áè,ºÀ¼À¥ÉÃl,ºÉƸÀ¥ÉÃl,eÉÊ£À¥ÉÃl ªÀÄvÀÄÛ ªÉAPÀl¥ÉÃl.ªÀÄļÀÄUÀqɬÄAzÀ EªÉ®è ªÀÄÆ® ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ°è G½¢®è.F LzÀÄ NtÂUÀ½UÉ vÀÄgÁ¬Ä ºÀ®UÉ ºÁUÀÆ »A¢£À PÁ®¢AzÀ §AzÀ ¤±Á£ÉUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀªÀÅ.¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ NtÂUÀ¼À°è ºÉÆýºÀ§âzÀ ¨Á©£À ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ½ªÉ.ªÀÄļÀÄUÀqɬÄAzÀ ªÀiÁWÀ CªÀĪÁ¸ÉåAiÀÄ ªÀÄgÀÄ¢£À¢AzÀ¯Éà CRAqÀ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ Nt NtÂUÀ¼À°è ºÀ®UÉAiÀÄ ¸À¥Àà¼À PÉý §gÀÄvÀÛzÉ.¨ÁUÀ®PÉÆÃl ºÉÆý ºÀ§âzÀ Cw ªÀÄÄRå DPÀµÀðuÉ JAzÀgÉ ‘¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ vÀÄgÁ¬Ä ºÀ®UÉ ªÁzÀ£À’ªÁVzÉ.vÀÄgÁ¬Ä ºÀ®UÉ JAzÀgÉ ¸ÀĪÀiÁgÀÄ ºÀvÀÄÛ alÖ°UÉUÀ¼À MAzÀÄ §ÈºÀvï DPÁgÀzÀ ºÀ®UÉ.F ºÀ®UÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ©gÀÄzÁV a£ÀßzÀ E®èªÉà ¨É½îAiÀÄ PÀ¼À¸À EgÀÄvÀÛzÉ.EzÀPÉÌ vÀÄgÁ¬Ä J£ÀÄßvÁÛgÉ.vÀÄgÁ¬Ä ªÉÄîÄUÀqÉ gÀAUÀÄ gÀAV£À UÀÄZÀÒ«zÀÄÝ gÁwæ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è «zÀÄå¢ÝÃ¥ÀUÀ½AzÀ C®APÀj¹gÀÄvÁÛgÉ.EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ CzÀgÀzÉà DzÀ ,»A¢£À PÁ®¢AzÀ §AzÀ gÀAUÀÄ gÀAV£À gÉñÉä §mÉÖUÀ¼À ªÀÄƪÀvÀÄÛ Cr JvÀÛgÀzÀ ¤±Á£ÉUÀ¼ÀÄ EgÀĪÀªÀÅ.F ¤±Á£ÉUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÀÅ »jAiÀÄgÀÄ ¥ÉñÉé ªÀĺÁgÁdjAzÀ®Æ,E£ÀÆß PÉ® »jAiÀÄgÀÄ «eÁ¥ÀÄgÀzÀ D¢¯ï ±Á» ¸ÀįÁÛ£ÀjAzÀ §AzÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ.ºÉÆý ºÀ§âzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ°è ºÀ®UÉ ªÁzÀ£À PÉüÀĪÀÅzÉà MAzÀÄ ¸ÀA¨sÀæªÀÄ.»jQjAiÀÄgÉ£ÀßzÉà J®è ªÀAiÉÆêÀiÁ£ÀzÀªÀgÀÄ  E°è ºÀ®UÉ £ÀÄr¸ÀÄvÁÛgÉ.ºÀ®UɪÁzÀ£À ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀĪÀzÀÄ ±ÀºÀ£Á¬Ä £ÀÄr¸ÀĪÀzÀgÉÆA¢UÉ ªÀÄÄRå PÀ¯Á«zÀ£ÉƧâ zÉÆqÀØ ºÀ®UÉAiÀÄ£ÀÄß »rzÀÄ £ÀÈvÀåPÉÌ ZÁ®£É ¤ÃqÀÄvÁÛ£É.qÀ¦àUÉ ¸ÀjAiÀiÁV aPÀÌ ºÀ®UÉAiÀĪÀgÀÄ ¥ÉlÄÖ ºÁPÀÄvÁÛgÉ.dvÉUÉ qÀUÁÎ,gÀhĪÀÄj ZÀ¼ÀîªÀÄ,PÀtÂAiÀÄ ªÁzÀPÀgÀÄ PÀæªÀħzÀÝ ºÉeÉÓ ºÁPÀÄvÀÛ ‘E£ÀÆß AiÀiÁPÀ §gÀ°¯ÁèªÀ.. ºÀħâ½îAiÀiÁªÀ..’,’ZÉ£ÀߥÀà ZÉ£ÀUËqÁ’ JA§ ¸À£Á¢ ¸ÀÆj£ÉÆqÀ£É vÀ£ÀäAiÀĪÁV ºÀµÀð¢AzÀ PÀÄtÂzÀÄ PÀÄ¥ÀླྀÀĪÀgÀÄ.

PÁªÀÄ zÀºÀ£À :

¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ºÉÆý DZÀgÀuÉAiÀÄ PÁªÀÄzÀºÀ£À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ¸ÀPÀ® ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀ ¥Á¯ÉÆμÀÄî«PÉAiÉÆA¢UÉ ¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.ºÉÆýAiÀÄ ¢£À PÁªÀÄ£À£ÀÄß ¸ÀÄqÀĪÀÅzÀPÁÌV ºÀÄqÀÄUÀgÀÄ NtÂAiÀÄ ªÀģɪÀÄ£ÉAiÀÄ®Æè PÀtÄÚ vÀ¦à¹ PÀļÀÄî,PÀnÖUÉ,¤ZÀÑtÂPÉ PÀzÀÄÝ vÀAzÀÄ MAzÉqÉ PÀÆrºÁPÀĪÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ«zÉ.§ºÀÄvÉÃPÀ F ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ªÀÄgÉAiÀiÁVzÉ.PÉý ªÀÄvÀÄÛ PÉÆAqÀÄ vÀAzÀ PÀnÖUÉ,PÀļÀÄî ªÀÄvÀÄÛ ©¢gÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÁ²UÀlÖ¯Éà ºÉÃj CzÀgÀ £ÀqÀÄªÉ PÁªÀÄ£À avÀæ §gÉzÀÄ avÀæªÀ£ÀÄß PÉÆðUÉ CAn¹ PÁªÀĤUÉ ¥ÀÆeÉ ¸À°è¹ zÀ»¸À®Ä ¹zÀÝgÁUÀÄvÁÛgÉ.£ÀAvÀgÀ ºÀ®UÉ ªÉÄüÀzÉÆA¢UÉ ¤±Á£É ºÁUÀÆ ZÀ®ÄªÁ¢ §lÖ®ÄzÉÆA¢UÉ NtÂAiÀÄ ±ÉlÖgÀ£ÀÄß PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÄ zÀ°vÀgÀ NtÂUÉ ºÉÆÃVC°è SÁvÉzÁgÀgÀ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è «Ã¼ÀåzɯÉ,CrPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆlÄÖ CªÀgÀ£ÀÄß DªÀÄAwæ¸ÀĪÀ ¸ÀA¥ÀæzÁ«zÉ.DZÀgÀuÉAiÀÄ ¨Á§ÄzÁgÀgÁzÀ SÁvÉzÁgÀgÀ ªÀģɬÄAzÀ¯Éà ¨ÉAQ vÀAzÀÄ PÁªÀÄzÀºÀ£À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.£À¸ÀÄQ£À eÁªÀ¢AzÀ DgÀA¨sÀªÁzÀ PÁªÀÄzÀºÀ£ÀªÀÅ gÁwæAiÀĪÀgÉUÀÆ £ÀUÀgÀzÀ ««zsÀ Nt ªÀÄvÀÄÛ §qÁªÀuÉUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄR PÁªÀÄtÚgÀ zÀºÀ£À £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.ªÉÆzÀ®Ä ºÉÆwÛ¹zÀ ¨ÉAQAiÀÄ£Éßà J®ègÀÆ vÀAzÀÄ PÁªÀÄzÀºÀ£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ «±ÉõÀ.PÁªÀÄ£À£ÀÄß ¸ÀÄlÖ ¢ªÀ¸À CzÉà §Æ¢¬ÄAzÀ¯Éà zÉÆqÀتÀgÀÄ ¸ÀtÚªÀgÉ£ÀßzÉà §Æ¢ DlªÁqÀÄvÁÛgÉ.

§tÚzÀ §ArUÀ¼ÀÄ :

¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ºÉÆýAiÀÄ ªÀÄÄRå DPÀµÀðuÉ §tÚzÀ §ArUÀ¼ÀÄ.£ÀÆgÁgÀÄ JwÛ£À UÁrUÀ¼À°è zÉÆqÀØ ºÀAqÉUÀ¼À°è §tÚ vÀÄA©PÉÆAqÀħtÚªÁqÀĪÀÅzÀ£ÀÄß £ÉÆÃr PÀtÄÛA©PÉƼÀÄîªÀÅzÉà fêÀ£ÀzÀ MAzÀÄ ¸ÁxÀðPÀ ¨sÁªÀ.§tÚªÁqÀ®Ä EwÛÃaUÉ JwÛ£À §ArUÀ¼À §zÀ®Ä mÁæöåPÀÖgï,læPÀÄÌUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. MAzÉÆAzÀÄ NtÂAiÀĪÀgÀÄ PÀ¤µÀÖ LªÀvÀÛjAzÀ CgÀªÀvÀÄÛ JwÛ£À UÁrUÀ¼À°è ,MAzÉÆAzÀÄ UÁrUÀ¼À°è £Á¯ÁÌgÀÄ ºÀAqÉ,E®èªÉà ¨ÁågÀ®ÄèUÀ¼À¤ßlÄÖ CªÀÅUÀ¼À vÀÄA§ §tÚ vÀÄA© PÉÃPÉà ºÁPÀÄvÁÛ ºÁ¢ ©Ã¢AiÀÄ°è £ÉgÉzÀ d£ÀgÀªÉÄÃ¯É §tÚ JgÀZÀÄvÁÛgÉ.MAzÉÆAzÀÄ NtÂUÀ¼À°è §ArAiÀÄ §tÚzÁlPÉÌ ¢£ÀªÀ£ÀÄß UÉÆvÀÄÛªÀiÁqÀ¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ.ºÁUÁV ºÀ§âzÀ 5 ¢£ÀUÀ¼À PÁ® ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄÄ ¸ÀéAiÀÄAWÉÆövÀ §Azï DUÀĪÀzÀjAzÀ ªÁå¥ÁgÀ¸ÀÜgÀÄ EzÉà ªÉüÉAiÀÄ°èAiÉÄà PÀÄlÄA§ ¸ÀªÉÄÃvÀgÁV zÀQët E®èªÉ GvÀÛgÀ ¨sÁgÀvÀ ¥ÀæªÁ¸À ºÉÆÃV©qÀÄvÁÛgÉ.£ËPÀgÀgÀÄ UÉÆêÀ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ ©ÃZÀ PÀqÉUÉ ªÀÄÄR ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.»ÃUÉ ¸ÀA¨sÀæªÀÄzÀ ºÀ§âzÀ°è HgÀÄ©lÄÖ ºÉÆÃUÀĪÀ ªÀÄA¢UÉ ºÁr£À°èAiÉÄà »ÃUÉ «£ÀAw¹PÉƼÀÄîvÁÛgÉ.ªÀÄÄvÀÄÛ ªÀiÁtÂPÀå ¨ÉÃqÀ,ªÀÄvÉÛ ¸ÀA¥ÀzÀ ¨ÉÃqÀºÉÆýºÀ§âzÀ ªÉʨsÀªÀ ¨ÉÃqÀ£ÀߨÉÃqÀ CtÚöAiÀÄå .JAzÀÄ UÉÆÃUÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EwÛÃaUÉ ºÉtÄÚ ªÀÄPÀ̼ÀÆ UÀÄA¥ÀÄ UÀÄA¥ÁV ªÀģɪÀÄ£ÉUÀ½UÉ vÉgÀ½ §tÚªÁqÀĪÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ¨É¼ÉzÀÄ §A¢zÉ.

¸ÉÆÃV£À §ArUÀ¼ÀÄ :

¨ÁUÀ®PÉÆÃl ºÉÆý DZÀgÀuÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ ¸ÉÆÃV£À §ArUÀ¼ÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ C£ÁªÀgÀtPÉÌ ¸ÁQëAiÀiÁVªÉ.gÁªÀiÁAiÀÄt,ªÀĺÁ¨sÁgÀvÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À£ÀÄß PÀtÂÚUÉ PÀlÄÖªÀAvÉ ªÉõÀ vÉÆlÄÖ §ArUÀ¼À°è §AzÀÄ ¥ÀæzÀ²ð¸ÀĪÀ ‘¸ÉÆÃV£À §ArUÀ¼ÀÄ’ ¨ÁUÀ®PÉÆÃl ºÉÆýUÉ «±ÉõÀ PÀ¼É PÀlÄÖvÀÛªÉ.NPÀ½AiÀiÁlzÀAvÉ MAzÉÆAzÀÄ NtÂAiÀĪÀgÀÄ ¸ÉÆÃV£À §ArUÀ¼À ¥ÀæzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ°¤AzÀ®Æ ¨É¼ÉzÀÄ §A¢zÉ.¥ËgÁtÂPÀ,LwºÁ¹PÀ ,¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, ºÁUÀÆ «qÀA§£ÁvÀäPÀ ¸ÉÆÃV£À §ArUÀ¼ÀÄ ¸ÀÜ§Þ avÀæUÀ¼À ºÁUÉ gÁgÁf¸ÀÄvÀÛªÉ.§tÚzÀ ¢£ÀzÀ gÁwæ ¸ÉÆÃV£À §Ar¬ÄAzÀ ºÀ¼É ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¥ÀæzÉñÀ «dÈA©¸ÀÄvÀÛzÉ.gÁwæAiÀiÁUÀÄwÛzÀÝAvÉ d£ÀgÀ PÀÄvÀƺÀ® PÉgÀ¼ÀÄvÀÛzÉ.¥ËgÁtÂPÀ ¸À¤ßªÉñÀUÀ¼ÁzÀ gÁªÀÄ£À ¥ÀmÁÖ©üõÉÃPÀ,zËæ¥À¢AiÀÄ ªÀ¸Áæ¥ÀºÀgÀt,¹ÃvÉ C±ÉÆÃPÀªÀ£ÀzÀ°ègÀĪÁUÀ ªÀiÁgÀÄw GAUÀÄgÀ PÉÆlÖ ¸À¤ßªÉñÀ ªÉÆzÀ¯ÁªÀ£ÀÄß ²æêÀÄAvÀ ªÉõÀ¨sÀƵÀt vÉÆlÄÖ ,¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÁQ ¸ÀA¨sÀæ«Ä¸ÀÄvÁÛgÉ.¸ÉÆÃV£À §ArUÉ ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ PÀmËlÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr CªÀÅUÀ¼À°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ªÉõÀ¨sÀƵÀtUÀ½AzÀ C®APÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.ªÉõÀ¨sÀƵÀtUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹PÉÆqÀĪÀ E®èªÉà ¨ÁrUÉ PÉÆqÀĪÀ PÉ® ¥Àæ¹zÀÝ ªÀÄ£ÉvÀ£ÀUÀ¼ÀÄ E°èªÉ.¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ¥ÀæSÁåvÀ PÀ¯Á«zÀgÁzÀ £ÁªÀ®V ºÁUÀÆ ²ªÀ¥Àà PÀjUÁgÀ CªÀgÀÄ ¸ÀÄAzÀgÀªÁzÀ PÀmËl ªÀiÁqÀĪÀÅzÀgÀ°è ¹zÀÞºÀ¸ÀÛgÀÄ.²AUÀtÚ gÉÆ½î ªÀÄ£ÉvÀ£ÀzÀªÀgÀÄ ªÉõÀ ºÁQzÀªÀgÀ ªÀÄÄRPÉÌ §tÚ ºÀZÀÄѪÀ ¥Àæ¸ÁzsÀ£À PÀ¯ÉAiÀÄ°è SÁåw ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ.

PÁªÀÄzÀºÀ£À,§tÚzÀ §Ar,¸ÉÆÃV£À §Ar F J®è DZÀgÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ««zsÀ §qÁªÀuÉUÀ¼À°è ‘ºÀ®UÉ ªÉÄüÀ’UÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.¸ÀàzsÁðvÀäPÀªÁV £ÀqÉAiÀÄĪÀ ªÉÄüÀUÀ½UÉ §ºÀĪÀiÁ£À ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.««zsÀ ªÉõÀ ¨sÀƵÀtUÀ½AzÀ PÀÆr vÁ¼ÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ PÀÄtÂvÀ,¸ÀA¥ÀæzÁ¤ ªÁzÀåzÉÆA¢UÉ £ÉÆÃqÀÄUÀjUÉ ªÀÄÄzÀ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.ªÀÄļÀÄUÀqÉAiÀÄ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀ ºÀ§âzÁZÀgÀuÉUÀ¼ÀÆ ªÀÄļÀÄV ºÉÆÃUÀzÀAvÉ »A¢£À ªÉʨsÀªÀªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉÆAqÀÄ §gÀĪÀ°è E°è£À »jAiÀÄgÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄĪÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄzÀªÀgÀ ¥ÁvÀæ zÉÆqÀØzÀÄ.£ÀUÀgÀzÀ ¨ÁUÀ®PÉÆÃl ºÉÆý DZÀgÀuÁ ¸À«Äw,ªÀĺÁvÀä UÁA¢ü gÀ¸ÉÛ ªÀvÀðPÀgÀ ¸ÀAWÀ,eÉÆåÃw¥ÀæPÁ±À ¸Á¼ÀÄAPÉ C©üªÀiÁ¤UÀ¼À UɼÉAiÀÄgÀ §¼ÀUÀ,Q¯ÁèUÀ°è,«zÁåVj,£ÀªÀ£ÀUÀgÀUÀ¼À UɼÉAiÀÄgÀ §¼ÀUÀ,¸ÀĨsÁ±ÀZÀAzÀæ ¨sÉÆøÀ AiÀÄĪÀPÀ ¸ÀAWÀ »ÃUÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ §qÁªÀuÉUÀ¼À®Æè UɼÉAiÀÄgÀ §¼ÀUÀ PÀnÖPÉÆAqÀÄ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ºÉÆý DZÀgÀuÉAiÀÄ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀĪÀ£ÀÄß G½¹PÉÆAqÀÄ §AzÀ QÃwð E°è ªÀÄļÀÄUÀqÉAiÉÆvÀÛgÀ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉAiÀÄ ¸ÀªÀĸÀÛ d£ÀvÉUÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ.MmÁÖgÉ §qÀªÀ ,²æêÀÄAvÀªÉ£ÀßzÉà eÁw,ªÀÄvÀ,¥ÀAxÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÉvÀÄ ªÉÄÃ®Ä QüÀÄ JA§ ªÀÄwÃAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆgÉzÀÄ DZÀj¸ÀĪÀ ¨sÁªÉÊPÀåzÀ ¸ÀAPÉÃvÀªÁzÀ ¨ÁUÀ®PÉÆÃmÉ ºÉÆý ºÀ§âªÀÅ £ÀªÀÄä ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ ¥ÀæwÃPÀªÁVzÉ.

*«¼Á¸À : qÁ.¥ÀæPÁ±À UÀ.SÁqÉ,²æÃUÀÄgÀÄ,¸ÀgÀ¸Àéw §qÁªÀuÉ,¸ÉPÀÖgï £ÀA.63,£ÀªÀ£ÀUÀgÀ,¨ÁUÀ®PÉÆÃl ªÉÆ.9845500890 *

ಕನ್ನಡ ದೇಸಿ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಕ್ರೈಸ್ತ ಕಾವ್ಯದ ಕೊಡುಗೆ « ಅವಧಿ / avadhi

ಕನ್ನಡ ದೇಸಿ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಕ್ರೈಸ್ತ ಕಾವ್ಯದ ಕೊಡುಗೆ « ಅವಧಿ / avadhi

ನವೋದಯ ಕಾವ್ಯದ ಮೇಲೆ ಜಾನಪದದ ಪ್ರಭಾವ

Posted on August 26, 2008 by pusthakapreeethi

ನವೋದಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯ ಒತ್ತಡ ಅಥವಾ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ. ಜಾನಪದದ ಪ್ರಭಾವ ಅದರ ಮೇಲೆ ಅತ್ಯಧಿಕವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಖಾಡೆ ಅವರು ಇಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಿಸಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಧಾರವಾಡದ ಗೆಳೆಯರ ಗುಂಪು, ಹಲಸಂಗಿ ಗೆಳೆಯರು, ಮಂಗಳೂರಿನ ಮಿತ್ರ ಮಂಡಳಿಯ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮೈಸೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಂಪರೆಯ ಸುತ್ತ ನಡೆದ ಚರ್ಚೆಗಳಷ್ಟೇ ಸತ್ಯ ಅಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹೊಸ ಚರ್ಚೆಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರೇರಣೆ, ಪ್ರಭಾವಗಳೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ ಎಂಬ ಅಂಶ ನವೋದಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿ ಹೆಚ್ಚುವುದಕ್ಕೆ ಪುಸ್ತಕ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ. ಕೃತಿಗಳಿಗಿರುವ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿಸಿಕೊಂಡು ಪುಸ್ತಕ ಓದಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಶೀರ್ಷಿಕೆ : ನವೋದಯ ಕಾವ್ಯದ ಮೇಲೆ ಜಾನಪದದ ಪ್ರಭಾವ ಲೇಖಕರು : ಪ್ರಕಾಶ ಗ. ಖಾಡೆ ಪ್ರಕಾಶಕರು :ಅನಿಕೇತ ಪ್ರಕಾಶನ ಪುಟಗಳು :295 ಬೆಲೆ:ರೂ.250/-

ಕೃಪೆ : ಸುಧಾ

ಜನಪದ ಆರಾಧನೆ

ಜನಪದ ಲೇಖನ :

ಹೊನವಾಡದ ಜೋಗರಾಣಿಗೆ ಸುಡುಗಾಡಿನಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ

- ಡಾ. ಪ್ರಕಾಶ ಗ. ಖಾಡೆ

ಹೊನವಾಡ ಎಂಬುದು ವಿಜಾಪುರ ತಾಲೂಕಿನ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಬಾದ್ಮಿ ಅಮವಾಸ್ಯೆಯ ನಡುರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ‘ಜೋಗರಾಣಿ’ ಎಂಬ ದೇವಿಗೆ ಸುಡುಗಾಡಿನಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ನಡೆಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಬಾದ್ಮಿ ಅಮವಾಸ್ಯೆಯಂದು ಇಲ್ಲಿಯ ಬನಶಂಕರಿಯ ಜಾತ್ರೆ ವೈಭವದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಅದರ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ ಹನ್ನೆರಡು ಗಂಟೆಗೆ ಬನಶಂಕರಿ ಗುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಟ ‘ಜೋಗರಾಣಿ’ ನಡುರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಊರು ಸುತ್ತಿ ಸುಡುಗಾಡು ಸೇರುತ್ತಾಳೆ.ಅಲ್ಲಿಯ ‘ಜೋಗರಾಣಿ’ ಪಾದಗಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಆಕೆಯ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಈ ಪೂಜೆಗಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಕುಂಬಾರ ಮನೆತನದ ಯುವಕನಿಗೆ ‘ಜೋಗರಾಣಿ’ಯ ವೇಷ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳ ಉಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತಲೆಗೆ ಕೆಂಪು ಬಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಿ ಹೂವನ್ನು ಮುಡಿಸಿ, ಮುಖಕ್ಕೆ ಅರಿಷಿಣ,ಕುಂಕುಮ ಹಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಿ ವೇಷಧಾರಿಯ ಒಂದು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಖಡ್ಗ, ಇನ್ನೊಂದು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬಟ್ಟಲು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ.ಗಂಟೆ, ಜಾಗಟೆ, ವಾದ್ಯ ಸಮೇತ ಗುಡಿಯಿಂದ ನಡುರಾತ್ರಿ ದೇವಿ ಹೊರಡುವಾಗ ಊರಿನ ಸಕಲ ಆಯಗಾರರು ಕೈಯಲ್ಲೊಂದು ಉದ್ದನೆಯ ಕೋಲು ಹಿಡಿದು ದೇವಿಯ ಮುಂದೆ ಸಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಜೋಗರಾಣಿಯು ಮೈ ತುಂಬಬಹುದೆಂದು ನಂಬುಗೆಯಿಂದ ಏಡ-ಬಲಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರು ದೇವಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುತ್ತಾರೆ. ಇಷ್ಟು ಹಿಡಿದರೂ ರಾಕ್ಷಸ ರೂಪದ ದೇವಿ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಕೊಸರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಕುಣಿಯುವುದು ಇದೆ. ಜೋಗರಾಣಿ ಕೈಯಲ್ಲಿನ ಬಿಚ್ಚುಗತ್ತಿಯನ್ನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮನೆತನದ ಪೂಜಾರಿಗಳು ಹಿಡಿದಿದ್ದರೆ, ದೇವಿಯ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಖಡ್ಗದ ಹಿಡಿಕೆ ಮಾತ್ರ ಕೊಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ.

ಗೋರಿಯಾಳದ ಕಡೆಗೆ ಮುಖಮಾಡಿ ಹೊರಡುವ ಜೋಗರಾಣಿಗೆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ದೆವ್ವಗಳು ಗಂಟುಬಿದ್ದು ದೇವಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಹೀಗೆ ದೇವಿ ನಿಂತ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿಯನ್ನು ನೆಲಕ್ಕಪ್ಪಳಿಸಿ ಒಡೆದು ಮುಂದೆ ಹೋಗುವುದು ವಾಡಿಕೆ. ಸುಡುಗಾಡು ಮುಟ್ಟುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನೂರಾರು ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿಗಳು ಒಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಗ್ರಾಮದ ಸುಡುಗಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿರುವ ಜೋಗರಾಣಿಯ ಪಾದಗಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಜೋಗರಾಣಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ನಂತರ ಮತ್ತದೇ ಗಂಟೆ, ಜಾಗಟೆ, ವಾದ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಆಕೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ಗುಡಿಗೆ ಕರೆತರುತ್ತಾರೆ.

ದೇವಿಯಲ್ಲ..ದೆವ್ವ : ಜೋಗರಾಣಿಯನ್ನು ದೇವಿ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ‘ರಾಕ್ಷಸಿ’, ‘ದೆವ್ವ’ ಎಂದೇ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ರಾಕ್ಷಸನ ಕೆಲಸ ಏನಿದ್ದರೂ ರಾತ್ರಿಯೇ. ಆ ಕಾರಣವಾಗಿ ಜೋಗರಾಣಿಗೆ ನಡುರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುವದು ಇದಕ್ಕೆ ಪುಷ್ಟಿ ಕೊಡುತ್ತದೆ.

ಯಮನ ರಾಣಿಯೇ ? ಜೋಗರಾಣಿ ಎಂಬ ಪದ ‘ಜವರಾಣಿ’ ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದೇ ? ಜವರಾಣಿ ಯಮನ ರಾಣಿ ಏಕಾಗಿರಬಾರದು? ಜವರಾಣಿ ಪದ ಮುಂದೆ ಜವರಾಣಿ>ಜೋರಾಣಿ>ಜೋಗರಾಣಿ ಎಂದು ಬದಲಾಗಿರಬಹುದೆ? ಇದು ನಿಜವಾದರೆ ಯಮನಿಗೂ ಒಬ್ಬ ರಾಣಿ ಇದ್ದು, ಆಕೆ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಖಡ್ಗ,ಬಟ್ಟಲು ಹಿಡಿದು ಅಮವಾಸ್ಯೆಯ ನಡುರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಪೊಜೆಗೊಳ್ಳುವುದು ವಿಸ್ಮಯದ ಸಂಗತಿ. ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಈ ಆಚರಣೆ ಅಧ್ಯಯನಾಸಕ್ತರಿಗೆ ಕೂತೂಹಲದ ಸರಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮೌಖಿಕ ಪರಂಪರೆ ಒಂದನ್ನೇ ನೆಚ್ಚಿಕೊಂಡರಾಗದು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಪೌರಾಣಿಕ ದಾಖಲೆಗಳಿಗಾಗಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಯಬೇಕು.

ಏನೇ ಇರಲಿ ಅಮವಾಸ್ಯೆಯ ನಡುರಾತ್ರಿ ಸ್ಮಶಾನದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹೊನವಾಡದ ಜೋಗರಾಣಿ ಆಚರಣೆ ಕನ್ನಡದ ಗ್ರಾಮದೇವತೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ತುಂಬಾ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ.

ಜನಪದ ಕೃತಿ ವಿಮರ್ಶೆ

qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀ “eÁ£À¥ÀzÀ C¯ÉUÀ¼ÀÄ”

- qÁ. ¥ÀæPÁ±À UÀ. SÁqÉ

qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ ±ÉæõÀ× eÁ£À¥ÀzÀ vÀdÕgÀ°è M§âgÀÄ. d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀAUÀæºÀ, ¸ÀA¥ÁzÀ£É, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É, ºÁUÀÆ ±Á¹ÛçÃAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ°è vÀªÀÄäzÉÃAiÀiÁzÀ bÁ¥ÀÄ ªÀÄÆr¹ d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀåzÀ ªÀĺÀwAiÀÄ£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÀªÀgÀÄ. C£ÉÃPÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ d£À¥ÀzÀ PÀÈwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÀÄA¨Á ªÀiË°PÀªÁzÀ ¸ÀA¥ÁzÀ£Á PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß PÉÊPÉÆAqÀ qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ dªÀÄRAr ¨sÁUÀzÀ ¥ÁæzÉòPÀ ¨sÁµÁ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ, d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ CzÀgÀ®Æè UÁæ«ÄÃt ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ C£ÁªÀgÀtPÉÌ ªÀiÁUÀðzÀ²ðUÀ¼ÁVªÉ.

ZÁ¥À ºÁPÀwêÀ qÀ¦à£À ªÀiÁå®: vÀgÀAUÀ-1 (1979), vÀgÀAUÀ-2 (1981), vÀgÀAUÀ-3 (2009) F ªÀÄÆgÀÄ ¯ÁªÀt ¸ÀAUÀæºÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ. eÁ£À¥ÀzÀzÀ°è ªÀÄPÀ̼À ¸Á»vÀå (1979), vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ (1995), ¥ÁjeÁvÀ ¥ÀĵÀàUÀ¼ÀÄ (2009), eÁ£À¥ÀzÀ C¯ÉUÀ¼ÀÄ (2009) EªÉ®è qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀ d£À¥ÀzÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ.

     qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀ "eÁ£À¥ÀzÀ C¯ÉUÀ¼ÀÄ" PÀÈwAiÀÄÄ UɼÉAiÀÄgÀ §¼ÀUÀ vÀÄAUÀ¼À, vÁ: dªÀÄRAr ¥ÀæPÁ±À£À¢AzÀ 2009gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁVzÉ. DzÀgÉ, E°è£À ¯ÉÃR£ÀUÀ¼É®è 1982jAzÀ FZÉUÉ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÀA¥ÀÄlUÀ¼À°è ¨É¼ÀPÀÄ PÀAqÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ. MlÄ 143 ¥ÀÄlUÀ¼À F ¸ÀAPÀ®£ÀzÀ°è eÁ£À¥ÀzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ §ºÀĪÀÄÄRåªÁzÀ ºÀvÀÄÛ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÄ MAzÉqÉ ®¨sÀåªÁVªÉ. vÀÄAUÀ¼ÀzÀ ºÁqÀÄUÁgÀ ¸ÀvÀå¥Àà, vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ, PÀ£ÀßqÀ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀå, VÃV¥ÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ®PÀët, GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¯ÁªÀtÂUÀ¼À bÀAzÉÆêÉÊ«zÀå, PÀ£ÀßqÀ ªÀÄgÁp ¯ÁªÀt vÀÄ®£É EªÉ®è ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ PÀÄjvÁV ªÀĺÀvÀézÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÁvÀäPÀ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÁVªÉ. gÀPÀëuÁ ªÀÄÆ®ªÁzÀ ºÀ½îAiÀÄ Dl ¸ÀjUÉgÉ EªÀÅ zÉù DlUÀ¼À «¸ÀÛçvÀ ¥ÀjZÀAiÀiÁvÀäPÀ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÁVzÀÝgÉ, zÀÄAzÀĪÉÄ ¸Á»vÀå ªÀÄvÀÄÛ eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ EªÀÅ CzsÀåAiÀÄ£À¥ÀÆtð ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÁVªÉ.

     vÀÄAUÀ¼ÀzÀ ºÁqÀÄUÁgÀ ¸ÀvÀå¥Àà ¯ÉÃR£ÀªÀÅ PÀ¼ÉzÀ £ÀÆgÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À »AzÉ PÀ£ÁðlPÀ, ªÀĺÁgÁµÀÖç ºÁUÀÆ ºÉÊzÀgÁ¨ÁzÀ PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è qÀ¦à£À ºÁqÀÄUÀ¼À°è C¥ÀæwªÀĪÁV ªÉÄgÉzÀ vÀÄAUÀ¼ÀzÀ ¸ÀvÀå¥Àà£À »jªÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀvÀå¥Àà£À ºÁqÀÄUÁjPÉ D PÁ®zÀ°è vÀÄA¨Á d£À¦æAiÀĪÁVvÀÄÛ. CAzÀÄ ¥ÀgÀªÀiÁ£ÀnÖAiÀÄ d£Á§ C¨Áâ¸À ªÀÄįÁè (ºÀgÀzÉù), gÁªÀÄ¥ÀàtÚ PÀÄqÀa (£ÁUÉò), vÀÄAUÀ¼ÀzÀ ¨ÉÃqÀ ¥ÀgÀ¸À¥Àà, ¨Á¼À¥ÀàUËqÀ ©gÁzÁgÀ, vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ vÀÄPÁgÁªÀÄ, UÉÆÃ¥Á¼À zÀÄgÀzÀÄAr CªÀgÀ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°vÀÄPÉÆAqÀÄ PÀÄqÀaAiÀÄ gÁAiÀÄ¥Àà£À£ÀÄß PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÄ vÀÄAUÀ¼ÀzÀ°è ºÁqÀÄUÁjPÉ ªÀiÁrzÁUÀ d£ÀjAzÀ ºÉÆUÀ½PÉ, ¥ÁjvÉÆõÀPÀUÀ¼À ¸ÀÄjªÀļÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. PÀ£ÀßqÀ, ªÀÄgÁp, GzÀÄð ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¥ÀjtÂvÀ£ÁV ¸ÀévÀB D±ÀÄPÀ«AiÀiÁV PÀnÖ ºÁqÀÄwÛzÀÝ ¸ÀvÀå¥Àà¤UÉ dªÀÄRAr, dvÀÛ, GªÀÄgÁtÂ, wPÉÆÃmÁ ¸ÀA¸ÁܤPÀgÀÄ, PÉÆÃPÀl£ÀÆgÀ zÉøÁAiÀÄgÀÄ ªÀµÁð±À£ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÁQPÉÆlÄÖ UËgÀ«¹zÀ ¸ÀAUÀw ¸ÀvÀå¥Àà£À »jªÉÄAiÀÄ zÉÆåÃvÀPÀªÁVzÉ.

     CPÉqÉ«ÄPïAiÀiÁzÀ ªÀ®AiÀÄ¢AzÀ §AzÀ PÀ«UÀ¼À PÀÄjvÀÄ ªÀÄÄAa¤AzÀ®Æ vÀÄA¨Á ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÄ §gÀÄwÛªÉ. DzÀgÉ, F £Ár£À MAzÀÄ ªÀÄƯÉAiÀÄ°è ¸À¢Ý®èzÉà vÀ£Àß PÀAoÀ¹j¬ÄAzÀ eÁ£À¥ÀzÀ UÁ£À ¯ÉÆÃPÀªÀ£ÀÄß ¨É¼ÀUÀÄwÛzÀÝ zÉù ªÀÄÆ®zÀ UÁæ«ÄÃt C¥Ààl ¥Àæw¨sÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ «¸ÀäøwUÉ M¼ÀUÁUÀÄwÛzÀÝ MAzÀÄ C¥ÀgÀÆ¥ÀzÀ ¯ÉÆÃPÀªÀ£ÀÄß zÁR°¹zÁÝgÉ.

     vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ, ¯ÉÃR£ÀzÀ°è MAzÀÄ PÁ®PÉÌ ¯ÁªÀt ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄzÀ ºÀgÀzÉò ºÁqÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è SÁåwªÉvÀÛ UÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀt ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ ¸ÁzsÀPÀgÀ£ÀÄß qÁ. ©gÁzÁgÀ ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÁÝgÉ. PÀ£ÀßqÀ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÁgÀjUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁV MAzÉqÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀiÁ»w F ¯ÉÃR£À¢AzÀ ®¨sÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ PÀ«UÀ¼ÁV gÀa¹, ªÀ¸ÁÛzÀgÁV PÀ°¹, UÁAiÀÄPÀgÁV ºÁr ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ. Qæ.±À. 1785 jAzÀ eÉÆåÃvÉ¥Àà ºÀ£ÀUÀAr CªÀjAzÀ DgÀA¨sÀªÁV ªÀĺÁzÉêÀ ªÉÆÃUÁgÀªÀgÉUÉ F ªÀgÉV£À ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀ ªÀiÁ»w MAzÉqÉ PÀ¯É ºÁQzÁÝgÉ.

     eÉÆåÃvÉ¥Àà ºÀ£ÀUÀAr (1758), ZÀvÀÄgÀ vÀÄPÀgÁªÀÄ (1780), AiÀÄAPÀ-CuÁÚgÁªÀÄ (1820), ªÀÄzsÀÄ-¥sÀ®gÁªÀÄ (1820), UÉÆÃ¥Á¼À zÀÄgÀzÀÄAr (1820), £ÁåªÀÄtÚ (1820), ¸ÀtÚ AiÀÄAPÀtÚ (1872-1945), ¨Á® CuÁÚgÁªÀÄ (1910-81), ¨Á® vÀÄPÁgÁªÀÄ (1890-1965) EªÀgÀ®èzÉà ZÀ£Àß, ¥Àæ¨sÀÄ, §¸À°AUÀ, ²ªÀ°AUÀ, ªÀÄ®è, ¸ÉÆêÀÄtÚ, ¥ÀæzsÁ¤, ¸ÀeÁð, ¸ÁvÀ°AUÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀ£ÀÄß ºÉ¸Àj¹ CªÀgÀ ¸ÁzsÀ£É, ºÁqÀÄUÁjPÉ SÁåwAiÀÄ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À¥ÀÆtð ªÀiÁ»wAiÉÆA¢UÉ zÁR°¹zÁÝgÉ. PÀ£ÀßqÀ d£À¥ÀzÀ VÃvÀ ¸Á»vÀåPÉÌ ¨ÁUÀ®PÉÆÃl f¯ÉèAiÀÄ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀ PÉÆqÀÄUÉ C¥ÁgÀªÁzÀÄzÀÄ, CzÀgÀ®Æè vÉÃgÀzÁ¼À ¨sÁUÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ MAzÀÄ PÁ®PÉÌ ªÀÄgÁpªÀÄAiÀĪÁVzÀÝ ¥ÀæzÉñÀzÀ°è vÀªÀÄä gÀZÀ£É ºÁUÀÆ ºÁqÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÀ£ÀßqÀªÀ£ÀÄß PÀnÖzÀ ¸ÁzsÀ£É EwºÁ¸ÀzÀ°è zÁR¯ÁºÀðªÁzÀÄzÀÄ.

     vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ HgÀÄgÀÄ ¸ÀÄwÛ ¯ÁªÀt ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉÆAqÀÄ §AzÀÄ d£ÀvÉAiÀÄ°è ¤Ãw¨ÉÆÃzsÀ£É, ¸ÀvÀå, ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ, ²Ã®, ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß ©vÀÄÛªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ªÀÄ£ÀgÀAd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤Ãr ºÉ¸ÀgÁzÀªÀgÀÄ ¯ÁªÀtÂPÁgÀ CuÁÚgÁªÀÄ£À "DvÀävÀvÀé" ¥ÀzÀzÀ°è vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀ G¯ÉèÃR«zÉ.

                   ZÀvÀÄgÀ vÀÄPÁgÁªÀÄ CAzÀ vÀļÀeÁgÁªÀÄ

                   UÉÆÃ¥Á¼À zÀÄgÀzÀÄAr ªÉÄÊgÀvÁ |

                   gÁªÀÄ°AUÉÆÃf ¸ÀÄgÀw J½AiÀÄvÁgÀ

                   AiÀÄAPÀ ºÁqÀĪÀ°è §ºÀzÀÆÝgÀ ||

     ¯ÁªÀt ºÁqÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è ºÉ¸ÀgÁzÀ vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀÄ ºÁqÀÄwÛzÀÝ "¨É¯Áè©lÖ ¸À«¨Áåj®è" "CPÀ® w½", "PÁUÀzÀ ªÀiÁåUÀ ®UÀĪÀiÁr ¤Ã §gÀzÀ vÁ ªÀiÁzsÀªÀgÁªÀ ºÉýzÀxÀð" §æºÀä DPÁgÀ ¸ÁA§¤gÁPÁgÀ ºÁqÀÄUÀ¼ÀÄ d£À¦æAiÀĪÁVzÀݪÀÅ. MmÁÖgÉ vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ ¯ÁªÀtÂPÁgÀgÀ ¥ÀgÀA¥ÀgÉAiÀÄÄ PÀ£ÀßqÀ d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀåzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è CdgÁªÀÄgÀªÁV G½AiÀÄĪÀAxÀzÀÄ.

     "PÀ£ÀßqÀ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀå" ¯ÉÃR£ÀªÀÅ qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀ «zÀévï ¥Àæw¨sÉUÉ ¸ÁQëAiÀiÁVzÉ. d£À¥ÀzÀ ºÁqÀĺÀ§â ¥ÀæPÁgÀªÁV UÀÄgÀÄw¹PÉÆAqÀ ¯ÁªÀtÂAiÀÄÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ-PÀ£ÁðlPÀ ºÁUÀÆ ºÉÊzÀgÁ¨ÁzÀ-PÀ£ÁðlPÀ ¨sÁUÀzÀ°è CvÀåAvÀ ¥ÀæRgÀªÁV ¥ÀæZÀÄgÀzÀ°èzÉ. F ¯ÉÃR£ÀzÀ°è qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀégÀÆ¥À, ¸ÀvÀéUÀ¼À ªÀiË®åvÉAiÀÄ£ÀÄß ±Á¹ÛçÃAiÀĪÁV PÀnÖPÉÆnÖzÁÝgÉ. ¯ÁªÀtÂUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁV §¼ÀPÉAiÀÄ°ègÀĪÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÁzÀ VÃV¥ÀzÀ, ±Á«gÀQ ¥ÀzÀ, qÀ¦à£À ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÁÛgÉ. ¯ÁªÀt ºÁqÀĪÀ «zsÁ£ÀzÀ°è MAn ¯ÁªÀt ºÁUÀÆ ªÉÄüÀ ¯ÁªÀtÂUÀ¼ÉAzÀÄ JgÀqÀÄ jÃwAiÀÄ ºÁqÀÄUÁjPÉ EzÀÄÝ, EzÀgÀ°è M§â£Éà ºÁqÀÄUÁgÀ vÁ£Éà fà fà ºÉýPÉÆAqÀÄ ºÁqÀĪÀ ºÁqÀÄUÀ¼ÀÄ MAn ¯ÁªÀtÂUÀ¼ÉAzÀÄ, ªÀÄÆgÀÄ E®èªÉà £Á®ÄÌ d£ÀgÀÄ ¸ÉÃjPÉÆAqÀÄ ºÁqÀĪÀÅzÀÄ ªÉÄüÀ ¯ÁªÀt JAzÀÄ «ªÀj¸ÀÄvÁÛgÉ.

     ¯ÁªÀt ºÁqÀĪÀªÀgÉ®è ªÀÈwÛ UÁAiÀÄPÀgÀ®è. EªÀgÉ®è ºÀªÁå¹ UÁAiÀÄPÀgÀÄ, ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ªÀÈwÛ ªÀiÁrPÉÆArzÀÝ EªÀgÀÄ eÁvÉæ, GvÀìªÀ, GgÀĸÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¥Áæ¸ÀAUÁªÀzsÁ£ÀªÁV ºÁqÀĪÀªÀgÀÄ, vÉÃgÀzÁ¼ÀzÀ eÉÆåÃvÉ¥Àà£ÀzÀÄ PÀȶ PÁAiÀÄPÀ, vÀÄPÁgÁªÀÄ£ÀzÀÄ ªÉÆÃ¥ÀPÁjPÉ, ªÀĺÁ°AUÀ¥ÀÄgÀzÀ ²gÁd¸Á§£ÀzÀÄ £ÉÃAiÉÄÎ PÉ®¸À ºÁUÀÆ ºÁqÀĪÀ ºÉtÄÚªÀÄPÀ̼ÀÄ ªÀÄ£ÉUÉ®¸À ªÀiÁrPÉÆAqÀªÀgÀÄ. F J®è ¸ÀAUÀwUÀ¼À G¯ÉèÃR E°èzÉ. ¯ÁªÀt ¥ÀzÀUÀ¼À DUÀªÀÄzÀ°è PÀvÀÈð£ÁªÀÄ ¤zÉÃð±ÀªÀÅ EgÀĪÀÅzÀÄ ¯ÁªÀtÂAiÀÄ MAzÀÄ ªÉʲµÀÖöåªÁVzÉ.

     ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ ºÁqÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è ºÀgÀzÉù-£ÁUÉò ªÉÄüÀUÀ¼À «²µÀÖvÉ PÁtÄvÉÛêÉ. ªÉÄüÀ ¯ÁªÀt ºÁqÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è ªÀÄd®Ä ªÀiÁrzÁUÀ ¥ÀæwzÀéA¢AiÀiÁV E§âjgÀÄvÁÛgÉ. M§âgÀÄ ¥ÀÄgÀĵÀ ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV ºÁrzÀgÉ, E£ÉÆߧâgÀÄ ¹Ûçà ¥ÀæzsÁ£ÀªÁV ºÁqÀÄvÁÛgÉ EªÀ£Éßà ¥ÀgÀzÉò £ÁUÉò, PÀ°Î-vÀÄgÁ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ºÀgÀzÉù CªÀgÀÄ UÀt¥ÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄÛw¹zÀgÉ, £ÁUÉòAiÀĪÀgÀÄ, D¢±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄwÛ¸ÀÄvÁÛgÉ. ¯ÁªÀt ºÁqÀÄUÁjPÉAiÀÄ°è ¸ÀT-UÀ£Àß, SÁå°-ZÀPÀÌqÀ, ªÀÄÄRå¥ÀzÀ, ¥À®è, ZÁPÀÄ, £ÀÄr, ZÁ®-E¼ÀĪÀÅ, zÀAiÀÄj, ±ÉÆèÃPÀ, zÀÄrPÉ, PÀÆqÀ¥À®è-PÀÆqÀĪÀÄr-KgÀÄ, DUÀªÀÄ F J®èªÀÅUÀ¼À «±ÉõÀvÉUÀ¼À£ÀÄß qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ «ªÀgÀuÁvÀäPÀªÁV ¤ÃrzÁgÉ.

     ¯ÁªÀt ¥ÀzÀUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀtªÀ£ÀÄß zÉÆgÉvÀ ¥ÀzÀUÀ¼À DzsÁgÀ¢AzÀ ªÀiÁrPÉÆnÖzÁÝgÉ. ¥ËgÁtÂPÀ, LwºÁ¹PÀ, ZÁjwæPÀ, ¸ÁªÀiÁfzÀ°è ±ÀÈAUÁgÀ, «qÀA§£É, ¤Ãw, vÁwéPÀzÀ°è C£ÀĨsÀªÀ, UÀ¨sÁðªÀ½, ¤gÁPÁgÀ »ÃUÉ CªÀÅUÀ¼À gÀÆ¥À ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ «AUÀr¹zÁÝgÉ. PÀ£ÀßqÀ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåPÉÌ ¥ÀÆgÀPÀªÁV EwºÁ¸ÀzÀ°è zÁR¯ÁzÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÁvÀäPÀªÁV ºÀgÀ«zÁÝgÉ. ±ÁAiÀÄj JA§ ¥À²ðAiÀÄ£ï ¥ÀzÀ¢AzÀ ±Á«gÀQ JAzÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ°è PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥À²ðAiÀÄ£ïgÀ ¸ÀA¥ÀPÀð PÀ£ÀßrUÀjUÁzÀÄzÀÄ ¨ÁzÁ«Ä ZÁ®ÄPÀågÀ EªÀÄär ¥ÀÄ®PÉò PÁ®zÀ°è. F PÁ®zÀ°è CµÀÄÖ WÀ¤µÀתÁzÀ ¸ÀA¥ÀPÀð §A¢gÀ¢zÀÝgÀÆ ºÉƸÀªÀįÉzÀÄUÀðzÀ zÉÆgÉ PÀA¦®£À PÁ®zÀ°è ¢°èAiÀÄ C¯ÁèªÀÅ¢ÝãÀ£ÀÄ ºÀ®ªÀÅ ¸À® zÁ½ ªÀiÁrzÀ. ±Á»jà J£ÀÄߪÀÅzÀÄ "±ÀºÁzÀvï PÉà VÃvï" «ÃgÀgÀ ¸À®ÄªÁV, ªÀÄrzÁUÀ ºÁqÀĪÀ ºÁqÀÄ. EAxÀºÀ «ÃgÀVÃvÉUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßqÀzÀ°èAiÀÄÆ CAzÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀݪÀÅ. ªÀÄÄAzÉ §ºÀªÀĤAiÀÄgÀ D½éPÉ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀªÀ£ÀÄß ªÁ妹PÉÆAqÁUÀ ±Á«ÃgÀQ ±Á»Ãj ¥ÀzÀ ¸ÁܬÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. »ÃUÉ ¯ÁªÀt ¥ÀæPÁgÀzÀ ¥ÁæaãÀvÉAiÀÄ£ÀÄß G¯ÉèÃT¸ÀÄvÁÛ PÀ£ÀßqÀ ¸Á»vÀåzÀ ZÀjvÉæAiÀÄ°è ¯ÁªÀtÂgÀÆ¥À J¯Éè°è PÁt¹PÉÆArvÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ »ÃUÉ ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.

1.    ¯ÁªÀtÂAiÀÄ°ègÀĪÀ ¸ÀT ªÀÄvÀÄÛ SÁå°UÀ¼ÀÄ ±ÀgÀtgÀ ¸ÀégÀ ªÀZÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, zÁ¸ÀgÀ ¥ÀzÀUÀ¼ÀAwgÀÄvÀÛªÉ. ªÀZÀ£À ¸Á»vÀåzÀ ¥ÁægÀA¨sÀ 12£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£À. DUÀ¯Éà F qÀ¦à£À ºÁqÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀÄnÖgÀ¨ÉÃPÀÄ. eÁ£À¥ÀzÀzÀ°ègÀĪÀ F ºÁqÀÄUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ ±ÀgÀtgÀÄ vÀªÀÄä ªÀZÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹gÀĪÀ ¸ÁzsÀåvÉ EzÉ.

2.    Qæ.±À. 1580gÀ°èzÀÄÝ, PÀĪÀiÁgÀ ªÁ°äÃQAiÀÄÄ vÀ£Àß vÉÆgÀªÉ gÁªÀiÁAiÀÄt PÀÈwAiÀÄ°è ®ªÀiÁt JA§ ±À§Þ ºÀ®ªÀÅ ¨Áj §¼À¹zÁÝ£É.

3.    Qæ.±À. 1650gÀ°èzÀÝ UÀÄtZÀAzÀæ£ÀÄ vÀ£Àß "bÀAzÀ¸ÀégÀ" zÀ°è ¯ÁªÀtÂAiÀÄ ªÁåSÉåAiÀÄ£Éßà PÉÆnÖzÁÝ£É.

4.    Qæ.±À. 1858gÀ°è ¨ÉÊ®ºÉÆAUÀ®zÀ zÀÄgÀzÀÄAqÉñÀ PÀ« §gÉzÀ ¥Àæ¨sÀÄzÉêÀgÀ AiÀÄPÀëUÁ£ÀzÀ°è ªÀÄÆgÀÄ ¯ÁªÀt ¥ÀzÀUÀ½ªÉ.

5.    qÁ. ¦üèÃlgÀÄ ¸ÀAUÀ滹zÀ LwºÁ¹PÀ ¯ÁªÀtÂUÀ¼ÀÄ PÀ£ÀßqÀ «ÃgÀ ZÀjvÉæAiÀÄ£ÀÄß PÀnÖPÉÆnÖªÉ.

»ÃUÉ K¼À£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è PÁt¹PÉÆAqÀÄ 12£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è ¥ÀæªÀzsÀð£ÀªÀiÁ£ÀPÉÌ §AzÀÄ 17£Éà ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀµÉÆÖwÛUÉ ±Á¸ÀÛç¸ÀªÀÄävÀªÁV EA¢UÀÆ £Ár£À°è CzÀgÀ®Æè GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è G½zÀÄPÉÆAqÀÄ §A¢gÀĪÀ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ PÀÄjvÀÄ qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ F ¯ÉÃR£ÀzÀ°è ªÀĺÀvÀézÀ ¨É¼ÀPÀÄ ZÉ°èzÁÝgÉ.

"VÃVà ¥ÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ®PÀët" ¯ÉÃR£ÀªÀÅ vÀÄA¨Á «ªÀgÀuÁvÀäPÀªÁVzÉ. C£ÉÃPÀ ¥ÀzÀUÀ¼À ¸ÀàµÀÖªÁzÀ §¼ÀPÉUÉ E°è ¤zÉÃð²¹zÁÝgÉ. ¯ÁªÀtÂAiÉÄà ¨ÉÃgÉ, VÃVà ¥ÀzÀªÉà ¨ÉÃgÉ JA§ MAzÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄ«zÉ. DzÀgÉ, EzÀÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀÄzÀ®è. EªÉgÀqÀÄ MAzÉà ºÁr£À ¥ÀæPÁgÀQÌgÀĪÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÄA¢£ÀªÀgÀÄ "qÀ¥ÀÄà" ¨Áj¸ÀÄvÀÛ ºÁqÀĪÀzÀjAzÀ qÀ¦à£À ¥ÀzÀªÉAzÀÆ »ªÉÄä¼ÀzÀªÀgÀÄ "VÃVÃ" J£ÀÄߪÀzÀjAzÀ VÃVà ¥ÀzÀªÉAzÀÆ fÃfà J£ÀÄߪÀÅzÀjAzÀ fÃfà ¥ÀzÀªÉAzÀÆ PÀgÉAiÀÄĪÀÅzÀÄAlÄ. ¯ÁªÀtÂAiÀÄ£ÀÄß "±Á«gÀQ" JAzÀÆ PÀgÉAiÀįÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÉ®è ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ£ÁªÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸Á»vÀåzÀ gÀÆ¥À zÀȶ׬ÄAzÀ, bÀAzÉÆÃzÀȶ׬ÄAzÀ, «µÀAiÀÄ zÀȶ׬ÄAzÀ EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ªÀåvÁå¸ÀªÀÇ E®è JAzÀÄ qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ ¸ÀàµÀÖ¥Àr¹zÁÝgÉ.

     "GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¯ÁªÀtÂUÀ¼À bÀAzÉÆêÉÊ«zÀå" ¯ÉÃR£ÀzÀ°è ¯ÁªÀtÂAiÀÄ bÀAzÀ¸Àì£ÀÄß PÀ£ÀßqÀ zÉù ªÀÄÆ®PÀ PÀnÖPÉÆnÖzÁÝgÉ. ¯ÉÃR£ÀzÀ°è G¯ÉèÃT¹zÀ dvÀÛ vÁ®ÆPÀÄ ©Ã¼ÀÆj£À «µÀÄÚ¥ÀAvÀ PÀ«AiÀÄ ¯ÁªÀtÂAiÀÄÄ ¯ÁªÀt gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À, bÀAzÀ¸ÀÄì, ®PÀët ºÉüÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀzÀå »ÃVzÉ.

     ¸À¨sÁzÁUÀ ¥ÀArvÀgÀÄ EgÀ¨ÉÃPÀ| ºÁqÀªÀgÀ dqÀw vÀUÉÆèÉÃPÀ

     vÀªÀÄä PÀAiÀiÁå£À vÀPÀÌr »qÀPÉÆAqÀ| PÁmÁPÀ ºÀZÀѨÉÃPÀÄ ||1||

     CPÀëgÀ ªÀÄ®PÀ PÀÆr¸À¨ÉÃPÀ| eÉÆÃqÀPÀëgÀ vÀ¼ÀPÀ ºÁPÀ¨ÉÃPÀ

     J¯Áè £ÀÄrAiÉƼÀUÀ CµÀÖ | CPÀëgÀ Jt¹ vÉÆÃj¸À¨ÉÃPÀ ||2||

     E¥ÀàvÉÛAl eÉÆÃqÀPÀëgÀ EgÀ¨ÉÃPÀ | £Á®évÀÆägÀ MAlPÀëgÀ ºÁPÀ |

     ¸ÀÆj£ÀªÀgÀ »rzÀ £ÀÆgÁ E¥ÀàvÀÛ | CPÀëgÀ MAzÀ £ÀÄrAiÉƼÀUÀ EgÀ¨ÉÃPÀ ||3||

     £ÀÄrUÉ ºÀ¢£ÉÊzÀ Cr ºÁPÀ¨ÉÃPÀ | PÀrUÉ ±Á¸ÉÆÛçÃPÀÛPÀ ºÉÆAzÀ¨ÉÃPÀ |

     M§æ vÉ°ªÀiÁå® M§æ PÉÊ| CAzÀ PÀÆUÀ ºÉÆrAiÀĨÉÃPÀ ||4||

     «µÀÄÚ¥ÀAvÀ PÀ« ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀ | ºÀgÀzÁ¸À ¤AvÀ ºÁqÀ¨ÉÃPÀ |

     ®PÀë ¸À¨sÁ ±ÁAvÀªÀÄ£À¢AzÀ | avÀÛ«lÖ PÀÄAvÀ PÉüÀ¨ÉÃPÀ ||5||

     F ¥ÀzÀzÀ°è CPÀëgÀ, ªÀÄ®PÀ, eÉÆÃqÀPÀëgÀ, MAlPÀëgÀ, £ÀÄr, Cr JA§ ¥Àj¨sÁ¶PÀ ¥ÀzÀUÀ½zÀÄÝ ¥ÀæwAiÉÆAzÀPÉÌ «²µÁÖxÀð«zÉ. ¯ÁªÀt bÀAzÀ¹ìUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ F ¥ÀzÀUÀ¼À CxÀð«ªÀgÀuÉ ¤ÃrzÁÝgÉ. ¢é¥À¢, wæ¥À¢, ZË¥À¢, ¥ÀAZÀ¥À¢UÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ bÀAzÀ¹ì£À «ªÀgÀ ¤ÃrzÁÝgÉ. F ¯ÉÃR£À¢AzÀ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ ¯ÁªÀt bÀAzÀ¹ì£À°ègÀĪÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ ªÉÆzÀ®¨ÁjUÉ zÁR¯ÉAiÀiÁVzÉ. ¯ÁªÀt bÀAzÀ¹ìUÉ MAzÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁzÀ gÀÆ¥ÀÄ PÉÆlÖ »jªÉÄ qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀjUÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ.

     PÀ£ÀßqÀ ªÀÄgÁp ¯ÁªÀt vÀÄ®£É ¯ÉÃR£ÀzÀ°è ¯ÁªÀt ¸Á»vÀå ªÀÄgÁp¬ÄAzÀ §A¢ÃvÉA§ ºÉýPÉAiÀÄ£ÀÄß C®èUÀ¼ÉzÀÄ, GvÀÛgÀPÀ£ÁðlPÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀQët ªÀĺÁgÁµÀÖçzÀ°è ¥Àæ¹zÀÞªÁVgÀĪÀ d£À¥ÀzÀ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåªÀÅ PÀ£ÀßqÀ¢AzÀ¯Éà ªÀÄgÁpUÉ ºÉÆÃVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß MwÛ ºÉýzÁÝgÉ.

     eÁ£À¥ÀzÀ C¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀÈwAiÀÄ ªÉÆzÀ® DgÀÄ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÄ ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ£ÀÄß MAzÉqÉ PÀnÖPÉÆlÖgÉ, G½zÀ £Á®ÄÌ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼À°è JgÀqÀÄ UÁæ«ÄÃt QæÃqÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀªÀÅUÀ¼ÁVªÉ. MAzÀÄ ¸ÀjUÉgÉ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀgÀVvï DlUÀ¼À DqÀĪÀ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀĪÀÄUÀ¼À G¯ÉèÃRzÉÆA¢UÉ «ªÀgÀuÉ ¤ÃrzÁÝgÉ.

     gÀPÀëuÁ ªÀÄÆ®ªÁzÀ ºÀ½îAiÀÄ Dl "¸ÀjUÉgÉ" PÀÄjvÀÄ «ªÀj¸ÀÄvÁÛ ¸ÀjUÉgÉAiÀÄ £ÀPÉë, ¥ÀƪÀð ¹zÀÞvÉ, DlzÀ ¥ÀzÀÞw, ªÀÄÄlÄÖ ºÀPÀÄÌ, G¥ÀÄà vÀgÀĪÀ «zsÁ£À, F G¥À²¶ðPÉUÀ¼À°è DlªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÁÝgÉ. UÀrUÀ¼À£ÀÄß (UÉgÉ) PÁAiÀÄĪÀ F Dl gÀPÀëuÁ ªÀÄÆ®ªÁzÀÄzÀÄ. ¸ÀjUÉgÉAiÀÄ ªÀÄ£ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ AiÀÄÄzÀÞ¨sÀÆ«Ä E®èªÉà ¸ÀĸÀfÓvÀªÁzÀ PÉÆÃmÉ. Kj§AzÀ ªÉÊjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ JzÀÄj¸À¨ÉÃPÀÄ. »AzÀPÉÌ ClÖ¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄߪÀÅzÀÄ PÁAiÀÄĪÀªÀjAzÀ ªÀåQÛªÁUÀÄwÛzÀÝgÉ, «dAiÀĪÀ£ÀÄß »ÃUÉ ¸ÀA¥Á¢¸À¨ÉÃPÉ£ÀÄߪÀÅzÀÄ ºÁAiÀÄĪÀªÀ¤AzÀ w½AiÀÄÄvÀÛzÉ. CAvÀÆ CªÀåPÀÛªÁV F DlªÀÅ AiÀÄÄzÀÞ PÀ¯ÉAiÀÄ vÀgÀ¨ÉÃwAiÉÄà DVzÉ JAzÀÄ qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄ¥ÀnÖzÁÝgÉ. EzÉà §UÉAiÀÄ°è ¸ÀgÀ¤vï DlzÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄÆ avÀæ¸ÀªÉÄÃvÀ zÁR¯ÁVzÉ. £ÀªÀÄä JµÉÆÖà DlUÀ¼À GUÀªÀÄPÉÌ MAzÀ®è MAzÀÄ jÃwAiÀÄ AiÀÄÄzÀÞPÀ¯ÉAiÀÄ vÀgÀ¨ÉÃw PÁgÀtªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß JgÀqÀÆ DlUÀ¼À »£É߯ÉAiÀÄ°è gÀƦ¹zÁÝgÉ.

zÀÄAzÀĪÉÄ ¸Á»vÀå

     ¯ÁªÀt ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀªÀÄUÀæªÁzÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄAvÉ qÁ. ¸ÀAUÀªÉÄñÀ ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä eÁ£À¥ÀzÀ C¯ÉUÀ¼ÀÄ PÀÈwAiÀÄ°è PÀ£ÀßqÀ zÀÄAzÀĪÉÄ PÁªÀå ¸Á»vÀåzÀ §UÉÎ vÀÄA¨Á «ªÀgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸À¥ÀÆtðªÁzÀ zÁR¯ÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹zÁÝgÉ. ¤Ãw, vÀvÀé, PÁ®eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PÀ°vÀ£ÀUÀ¼À «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ zÀÄAzÀĪÉÄ ºÁqÀÄUÀ¼ÀÄ, ¨É¼ÉzÀÄ §AzÀ PÁ®, ¥Àj¸ÀgÀ, ªÀ¸ÀÄÛ, «µÀAiÀÄ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ zÀÄAzÀĪÉÄ PÀ«UÀ¼À «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¹zÁÝgÉ.

     zÀÄAzÀĪÉÄ EzÉÆAzÀÄ ZÀªÀÄðªÁzÀåªÁVzÀÄÝ, EzÀ£ÀÄß ¨Áj¸ÀĪÁUÀ zÀÄA zÀÄA J£ÀÄߪÀÅzÀjAzÀ F ¤£ÁzÀªÀżÀî ªÁzÀåPÉÌ zÀÄAzÀĪÉÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. ºÉÆý ºÀÄtÂÚªÉÄAiÀÄ PÁ®zÀ°è (ªÀ¸ÀAvÀ ªÀiÁ¸ÀzÀ°è) F ºÁqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÁqÀĪÀÅzÀjÃAzÀ EªÀÅ ºÉÆý ºÁqÀÄUÀ¼ÁVAiÀÄÆ §¼ÀPÉAiÀÄ°èªÉ. zÀÄAzÀĪÉÄ ªÁzÀ姼À¹ ºÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ zÀÄAzÀĪÉÄ ¥ÀzÀUÀ¼ÁV ºÉ¸ÀgÁVªÉ.

     zÀÄAzÀĪÉÄ JAvÉAzÀÄ ¥ÁrÃj d£ÀgÀÄ

     zÀÄAzÀĪÉÄ §¸ÀªÀAvÀ£À ºÀ§â.

     E°è §gÀĪÀ §¸ÀªÀAvÀ ºÀ§â J£ÀÄߪÀÅzÀÄ PÉ®ªÀgÀÄ §¸ÀªÀtÚ¤UÉ ¸À«ÄÃPÀj¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀAwzÉ. DzÀgÉ, EzÀÄ §¸ÀªÀtÚ¤UÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀĪÀÅzÁVgÀzÉà ªÀ¸ÀAvÀ-§¸ÀAvÀ-§¸ÀªÀAvÀ JAzÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄ ¥ÀqÀÄvÁÛgÉ.  «dAiÀÄ£ÀUÀgÀ ¥ËæqsÀ zÉêÀgÁAiÀÄ£À PÁ®zÀ°è zÀÄAzÀĪÉÄ ¸Á»vÀå PÀAqÀħAzÀ §UÉÎ G¯ÉèÃT¸ÀÄvÁÛgÉ. PÀgÀ¸ÀÜ®zÀ «ÃgÀuÉÆÚqÉAiÀÄgÀ ²µÀå£ÁzÀ PÀgÀ¸ÀÜ®zÀ £ÁVzÉêÀ£ÀÄ §gÉzÀ ¢«Ää¸À¯É¤ßgÉÆ ¥ÀzÀªÀÅ zÀÄAzÀĪÉÄ ¥ÀzÀªÁVzÉ JA¢zÁÝgÉ.

     QvÀÆÛgÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£À CgÀ¸ÀgÀ PÁ®zÀ°è ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ PÀ«UÀ¼ÀÄ «ÃgÀvÀézÀ zÀÄAzÀĪÉÄ ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀgÀÄ. UÀÄgÀÄ ±ÁAvÀ«ÃgÀtÚªÀgÀ QvÀÆÛgÀÄ zÀÄAzÀĪÉÄ, ªÀiÁUÀr §¸ÀªÀ£À "«ÃgÀgÁt ZÉ£ÀߪÀé" ¥ÀzÀå, ªÀȵÀ¨sÀgÁd£À "zÉÆgɪÀÄ®è¸Àdð" zÀÄAzÀĪÉÄ ¥ÀzÀ, «ÃgÀ gÀ¸ÀªÀ£ÀÄß ¤gÀƦ¸ÀĪÀ°è ¸ÀªÀÄxÀð¤ÃAiÀĪÁVªÉ. zÉÆgÉ ªÀÄ®è¸Àdð£À ±ËgÀå, OzÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ, ZÉ£ÀߪÀé£À «ÃgÁªÉñÀ ªÀÄvÀÄÛ QvÀÆÛj£À CªÀ¸Á£À F zÀÄAzÀĪÉÄ ¥ÀzÀUÀ¼À°è ¤gÀƦvÀªÁzÀ ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß ºÁUÀÆ zÀÄAzÀĪÉÄ bÀAzÀ¹ì£À PÀÄjvÀÄ qÁ. ©gÁzÁgÀ «ªÀj¹zÁÝgÉ.

     «²µÀÖ bÀAzÀ¹ì¤AzÀ PÀÆrPÉÆAqÀÄ zÀÄAzÀĪÉÄ ¸Á»vÀåªÀÅ GvÀÛgÀ PÀ£ÁðlPÀzÀ°è ºÉÃgÀ¼ÀªÁV zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. F ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀÄ PÁAiÀÄð ¸ÁPÀµÀÄÖ DV®è. ºÉÆý ºÀÄtÂÚªÉ PÁ®zÀ°è ºÁqÀĪÀÅzÀjAzÀ C²èîªÉAzÉà UÀ滹 »AzÉUÉ¢gÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ DvÀAPÀªÀ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄvÁÛ M¼ÀºÉÆPÀÄÌ £ÉÆÃrzÀgÉ gÀvÀßUÀ½gÀĪÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÀtÄÚ vÉgÉzÀÄ £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÁVzÉ JAzÀÄ JZÀÑj¸ÀÄvÁÛgÉ.

     ¸ÀAPÀ®£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¯ÉÃR£À "eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ". d£À¥ÀzÀ zÉêÀgÀÄ "eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ"£À PÀÄjvÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæªÁzÀ «ªÉÃZÀ£É E°èzÉ. ¯ÉÃR£ÀzÀ°è FªÀgÉUÉ eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ£À §UÉUÉ EgÀĪÀ DZÀgÀuÉ, d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀåzÀ°è §gÀĪÀ «µÀAiÀÄ, °TvÀ ¸Á»vÀåzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ DzsÁgÀ EªÀÅUÀ¼À »£É߯ÉAiÀÄ°è eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ£À PÀÄjvÀÄ D¼ÀªÁzÀ «ªÀgÀ MzÀV¹zÁÝgÉ. eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ£À §UÉUÉ d£À¥ÀzÀ VÃvÉUÀ¼À°è °TvÀ ¸Á»vÀåzÀ°è zÉÆgÉAiÀÄĪÀ ¸ÀAUÀwUÀ½AzÀ eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ£À ¥ÁæaãÀvÉ PÀqÉUÉ zÀÈ¶× ºÀj¹zÁÝgÉ. MPÀÌ®Ä ªÀÄPÀ̼À DgÁzsÀ£ÁzÉʪÀ eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ ªÀÄ¼É vÀgÀĪÀ zÉêÀgÉAzÉà ¥ÀæwÃw. UÀÄqÉØ®è ºÉÊ£ÁUÀĪÀAvÉ ªÀÄ¼É ¸ÀÄj¸À®Ä PÁgÀtªÁUÀĪÀ eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ ¨ÉÃrzÀªÀjUÉ ¨ÉÃrzÀÝ£ÀÄß PÉÆqÀĪÀ ¥sÀ®ªÀAwPÉAiÀÄ ¸ÀAPÉÃvÀªÁzÀ UÁæ«ÄÃt zÉêÀvÉ. DzsÀĤPÀvÉ ºÉZÁÑzÀAvÉ®è eÉÆÃPÀĪÀiÁgÀ£À£ÀÄß DgÁ¢ü¸ÀĪÀªÀgÀ, ºÉÆvÀÄÛPÉÆAqÀÄ wgÀÄUÀĪÀªÀgÀ ªÀÄ£ÉÆèsÁªÀzÀ°è GAmÁUÀÄwÛgÀĪÀ QüÀjªÉĬÄAzÁV d£À¥ÀzÀ zÉʪÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÉAiÀiÁUÀÄwÛªÉ JA§ DvÀAPÀªÀ£ÀÄß qÁ. ©gÁzÁgÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÁÝgÉ.

     qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀ ¥Àæw ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÆ «ªÀgÀuÁvÀäPÀ, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÁvÀäPÀ, «±ÉèõÀuÁvÀäPÀ ºÁUÀÆ ªÀiÁ»w¥ÀÆtð ¸ÀAUÀwUÀ½AzÀ vÀÄA©PÉÆArªÉ. UÁæ«ÄÃt ¥ÀæzÉñÀzÀ ºÁqÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøw, DZÀgÀuÉ «zsÀ, ¥ÁæzÉòPÀ ¸ÉÆUÀqÀÄ, ¨sÁµÁ ªÉʲµÀÖöå CjAiÀÄ®Ä F PÀÈw vÀÄA¨Á ¸ÀºÀPÁjAiÀiÁVzÉ. d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß «ªÉÃa¸ÀĪÁUÀ ²µÀÖ¸Á»vÀåzÀ G¯ÉèÃRUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀĪÀ ªÀÄÆ®PÀ qÁ. ©gÁzÁgÀ CªÀgÀÄ zÉù ¸Á»vÀåzÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÁÝgÉ. MnÖ£À°è "eÁ£À¥ÀzÀ C¯ÉUÀ¼ÀÄ" ¸ÀAPÀ®£ÀªÀÅ PÀ£ÀßqÀ 

d£À¥ÀzÀ ¸Á»vÀåzÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ §ºÀÄ CªÀÄÆ®åªÁzÀ DPÀgÀ UÀæAxÀªÁV ¤®ÄèvÀÛzÉ.

- qÁ. ¥ÀæPÁ±À. UÀ. SÁqÉ

ಮೊ. 9845500890 email: drprakashkhade@gmail.com

ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ

 ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ: ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ

-ಡಾ.ಪ್ರಕಾಶ ಗ. ಖಾಡೆ,ಬಾಗಲಕೋಟ

ಮೊ.9845500890

ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಹಾಗೂ ಮಿಶನರಿಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಕಾರಣವಾಗಿ ವಸಾಹತು ಶಾಹಿಯ ಭದ್ರಬಾಹುಗಳು ಒಟ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯತೆಯನ್ನು ಬಾಚಿತಬ್ಬಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೂಡಿದ ತಂತ್ರಗಳು ಭಾರತೀಯ ಗ್ರಾಮ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಅಣಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವಂತಾಯಿತು. ಈ ಕಾರಣವಾಗಿ ದೇಸೀ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಅಂದು ತೋರಿದ ಪ್ರತಿರೋಧವು ಒಳಬಂಡಾಯವೆನ್ನಿಸಿಕೊಂಡಿತೆ ಹೊರತು ಅದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಳವಳಿಯ ಮುಖ್ಯಧಾರೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ ಹೋಯಿತು. ಆದರಿಂದು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂಘರ್ಷದ ಸಂಕಥನದ ಸಂದರ್ಭದ ಚರ್ಚೆ ಇಂಥ ದೇಸೀ ಬಂಡಾಯಗಾರರ ಹೋರಾಟದ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕುಚೆಲ್ಲುವ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರಚುರಪಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ನಗಣ್ಯವೆನ್ನಿಸಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಚರಿತ್ರೆ ಮತ್ತು ಚರಿತ್ರೆಯ ನಾಯಕರು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗಿದೆ.

ಜಾಗತೀಕರಣದ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನವವಸಾಹತುಶಾಹಿ ತಲೆ ಎತ್ತುತ್ತಿರುವ ಅಪಾಯದ ಸೂಚನೆಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿರುವ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಯು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಎಸಗಿರುವ ಆಕ್ರಮ ಶೀಲ ನೆಲೆಗಳ ಪುನರಾವಲೋಕನ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು, ಅದೂ ದೇಸೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಮಾಡಿದ ಆಘಾತಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಅದರ ಬಗೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಬಂಡಾಯ ಗಾರರು ತೋರಿದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳ ಕುರಿತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದಾಖಲೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗಿ ರುವುದು ಭಾರತೀಯ ಗ್ರಾಮ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸುವಂತಿದೆ.

ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಆಂದೋಲನದ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ತಳಮಟ್ಟದ ಒಳ ಬಂಡಾಯಗಳ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡದೇ ಹೋದ ಕಾರಣವಾಗಿ ಅನೇಕ ದೇಸೀ ನಾಯಕರು ಪ್ರಧಾನ ಭಿತ್ತಿಗೆ ಬರದೇ ಆಳರಸರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಂತೆ ‘ದರೋಡೆ ಕೋರ’ರಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಉಳಿಯುವಂತಾಯಿತು. ಇಂಥ ದೇಸೀ ನಾಯಕರ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಜಾನಪದ ಮೊದಲಾಯಿತು. ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳು ಇಂದು ದೇಸಿ ಚಳವಳಿಯ ದಾಖಲೆಗೆ ಸಿಕ್ಕುವ ಅಮೂಲ್ಯ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳೆನಿಸಿವೆ.

ಸಮಕಾಲೀನ ಹಾಗೂ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಹೋರಾಟದ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಬಿಚ್ಚಿಡುವ ಮೂಲಕ ಮಹದುಪಕಾರಮಾಡಿತು. ಜನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಗೀತಪ್ರಕಾರದ ತ್ರಿಪದಿ, ಲಾವಣಿ, ತತ್ವಪದ, ದುಂದುಮೆ ಪದ, ಬೀಸುವ ಕಲ್ಲಿನಪದ, ಹಂತಿಪದ, ರಿವಾಯತಪದ ಮೊದಲಾದವು ವೀರರ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಸಾರುವ ಮೂಲಕ ದೇಶಿ ಚರಿತ್ರೆಯ ಶ್ರೀಮಂತ ದಾಖಲೆಗಳೆನಿಸಿವೆ.

ಕನ್ನಡ ಜನಪದ ಕಥೆ ಮತ್ತು ನೀತಿ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ದೌರ್ಜನ್ಯದ ಚಿತ್ರಣ ದೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಟದ ಸಂಗತಿಗಳು ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಬ್ರಿಟೀಷರ ಹಾಗೂ ಅವರ ಅಜ್ಞಾಪಾಲಕ ರಂತಿದ್ದ ಜಮೀನ್ದಾರರ ವಿರುದ್ಧ ದೇಸೀಯರು ತೋರಿದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಸಂದರ್ಭದ ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲೆ ಸಿಕ್ಕುವುದು ಜನಪದರ ಲಾವಣಿಗಳಲ್ಲಿ. ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ, ಹಲಗಲಿ ಬೇಡರು, ಕಿತ್ತೂರ ಚೆನ್ನಮ್ಮನ ಸೊಸೆ, ಬಾದಾಮಿ ಕಿಲ್ಲೆ ಕೆಡವಿದ ಪದಾ, ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಪದಾ ಮೊದಲಾದವು ನಿಶ್ಯಸ್ತ್ರೀಕರಣ ಕಾಯಿದೆ, ದತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹಕ್ಕಿಲ್ಲ ಕಾಯಿದೆ, ಹಣವಂತರ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆದ ಬಂಡಾಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ದೇಸೀ ಚಳುವಳಿಗಾರರ ದಿಟ್ಟತನ, ಪರಕೀಯರ ಕುತಂತ್ರ, ಸ್ಥಳೀಯರ ರೋಷ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಪದಕಟ್ಟಿ ಹಾಡುವಲ್ಲಿ ಲಾವಣಿಕಾರರು ಆಗ ಇದ್ದ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ವಿರುದ್ಧವೇ ಬಂಡೆದ್ದು ಹಾಡಿದ್ದೂ ದಾಖಲಾರ್ಹ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ.

ಏನ ಹೇಳಲಿ ಜನ್ಮದ ಗೋಳು
ಇಂಗ್ರೇಜಿ ಉಪದರ್ ಆದೀತ ಬಾಳಾ
ಬಡವರ ಅಳತಾದೊ ಗಳಗಳಾ
ಮಾಡತಾರ ಚಿಂತಿ
……………………
ಬಾಳು ಕೆಟ್ಟದ ಅಣ್ಣಾ ಸರಕಾರಾ
ಬಡವರ ತಂದಾರ ಕಣ್ಣೀರಾ
ಹೆಂತಾ ಯಾಳೇ ತಂದೀ ಈಶ್ವರಾ
ನಮಗ್ಯಾರದಿಲ್ಲ ಆಧಾರಾ.

ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಆಳರಸರು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ ಈ ನೆಲಕ್ಕೆ ಹೊಂದದ ಕಾಯಿದೆಗಳು, ನ್ಯಾಯ ಪದ್ಧತಿ, ಹೇರಿದ ತೆರಿಗೆ ಮೊದಲಾದವು ಸ್ಥಳೀಯರನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿದವು. ರೈತರು, ಬಡವರು, ಕೂಲಿಕಾರರಾದ ಸ್ಥಳೀಯರಿಂದ ದುಡ್ಡು ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ದಾಸ್ಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅರಸರು ಶರಣಾಗುವಂತಾಯಿತು. ಇಂಥ ಧೋರಣೆ ನೀತಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ನಾಯಕ ರನ್ನು ರೊಚ್ಚಿಗೆಬ್ಬಿಸಿದವು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅನೇಕ ಬಂಡಾಯ ಗಳಲ್ಲಿ ವೀರ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಮತ್ತವರ ಸಹಚರರ ಬಂಡಾಯ ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಜನಜನಿತವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಅದರಲ್ಲೂ ಮುಂಬೈ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಹೆಸರು ನೆನಪಿಸಿದರೆ ಮೈ ರೋಮಾಂಚನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿ ಹಾಗೂ ಅವರ ಪೋಷಕರಾಗಿದ್ದ ಜಮೀನ್ದಾರರ ವಿರುದ್ಧ ತನ್ನ ಸಣ್ಣ ಗುಂಪನ್ನು ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಟ್ಟುಕೊಂಡು ದೊಡ್ಡ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಚರಿತ್ರೆ ಅಜರಾಮರ ವಾದುದು.

ಬಸವ ಪ್ರಭು ಲಾವಣಿ

ಬಿದರಿಗ್ರಾಮದ ಬಸವಪ್ರಭು ಹಾಡಿದ ಲಾವಣಿ(ಡಾ.ಆರ್.ಸಿ.ಮುದ್ದೇಬಿಹಾಳರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದು)ಯಲ್ಲಿ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಸಮಗ್ರ ಜೀವನಗಾಥೆ ಸಿಕ್ಕುತ್ತದೆ. ಸರಕಾರಿ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಸಿಡಿದೆದ್ದು ತನ್ನ ಬಂಡಾಯದ ಮೂಲಕ ಮೇಲ್ವರ್ಗದ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿಗಳ ನಿದ್ದೆಗೆಡಿಸಿ ಬಡವರ, ದೀನದಲಿತರ ಹಾಗೂ ಅಸಹಾಯಕ ಜನರ ನೆರವಿಗೆ ನಿಂತ ಪರಿಸರವಾಗಿ ನಿರೂಪಿತವಾಗಿದೆ. ಲಾವಣಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ‘ಘಟ ಹೋಗುವುತನಕ ಹಟ ಬಿಡದ’ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಧೈರ್ರ, ಸಾಹಸ ಹಾಗೂ ಸ್ವಾಭಿಮಾನದ ಚಿತ್ರ ಬರುತ್ತದೆ.

ಸಿಂಧೂರಾಗ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಹುಟ್ಟ್ಯಾನ ಭಂಟ ಅನಿಸ್ಯಾನ
ಕೊಟ್ಟ ವಚನ ಹುಟ್ಟ ತಪ್ಪಲಿಲ್ಲ
ಘಟಹೋಗುತನಕ ಹಿಡಿದ ಹಟ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ.

ಪಾಂಡವರೊಳಗ ಇದ್ದಾಂಗ ಭೀಮ ಚೆಲುವ ಚಂದ್ರಾಮ
ಥೇಟ ಹೋಳಿಕಾಮ ರೂಪದಲಿ ಡೌಲ
ಹೆತ್ತತಾಯಿ ಹೊಟ್ಟೀಲಿ ಹುಟ್ಟ್ಯಾನ ಪ್ರಬಲ.

ಹೀಗೆ ಸಿಂಧೂರ ಬಂಟನ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಜನಪದರು ಕಂಡರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕಂಪನಿ ಸರಕಾರದ ಇನಿಸ್ಪೆಕ್ಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಿಂಹಸ್ವಪ್ನವಾಗಿದ್ದ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ವಾಯದೆ ಕೊಟ್ಟು ಅದರಂತೆ ನಡೆದುತೋರಿಸಿದ ಧೀರ. ಒಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಇನಿಸ್ಪೆಕ್ಟರ್‌ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.

ಲಕ್ಷುಮಣ ತಿರುಗಿ ಹೇಳತಾನ ನಾಳೆ ಬರತೀನಿ
ಹುಷಾರಿ ಇರು ನೀ ಚಾವಡಿ ಒಳಗ
ಈ ಮಾತು ಸುಳ್ಳ ಅಲ್ಲ ಗಂಟು ಹಾಕು ಪದರಾಗ

ಅನೇಕ ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ಗುಡ್ಡ ಗವ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯಂತೆ ಮೆರೆದು ಆಳರಸರ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮಂತರ ನಿದ್ದೆಗೆಡಿಸಿದ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಇಂಗ್ಲೀಷರ ದರ್ಬಾರಕ್ಕೆ ಸವಾಲು ಆಗಿದ್ದ.  ಜನಪದ ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಮುಂಚೆ ಹೋರಾಟದ ಮುಂಚೂಣಿ ಯಲ್ಲಿದ್ದ ವೀರನನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತಾ ಆ ವೀರರಿಗಿಂತ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಬಹದ್ದೂರನಾಗಿದ್ದ ಎಂದು ಸಾರುತ್ತಾರೆ.

ಸಂಗೋಳಿ ಸಂಪಗಾಂದಿ ರಾಯಣ್ಣ
ಮುಂಡರಗಿ ಭೀಮರಾಯಣ್ಣ
ಶೂರರಾದಾರಣ್ಣ ಆಗೀನ ಕಾಲಕ
ಕಟ್ಟಿಚೆನ್ನ ಸತ್ತಹ್ವಾದ
ದೇಶದಾಗ ಮಾಡಿಕೊಂಡ
ಶಿವಾಜಿ ಟೀಪುಸುಲ್ತಾನ ಗಾಯಕವಾಡ ನಾನು
ಪೇಶ್ವೆ ನಾರಾಯಣ ಹೆಸರ ದೂರತನಕ
ಅವ್ರ ಪ್ರಬಲರಾದರು ಪೇಶ್ವೆ ಆಳುವ ಕಾಲಕೆ||
ಈ ಇಂಗ್ರೇಜಿ ದರಬಾರದಾಗ
ಲಕ್ಷ್ಮಣನ್ಹಾಂಗ ಆಗಿಲ್ಲ ಯಾರು ತಿಳಿರಿ ನಿಮ್ಮನಕ
ಅಂತ ಈ ಶೂರನಿಗೆ ಬಹದ್ದೂರ ಅನ್ನಬಾರದ್ಯಾಕ

ಹೀಗೆ ವೀರಭಂಟ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಬಡವರ ಪಾಲಿಗೆ ಆಪತ್‌ಬಾಂಧವನಾಗಿ ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿಯಾಗಿ ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಹದ್ದೂರನಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಲಕ್ಷ್ಮಣ ತೀರಿಕೊಂಡಾಗ ‘ಮೋಸಮಾಡಿ ಅಭಿಮಾನ್ಯಗ ಹೊಡದಂಗಾತು ಕೌರವರು’ ಎಂದು ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೊನೆಗೆ, “ಹುಟ್ಟಬೇಕು ಲಕ್ಷ್ಮಣನಂತವರು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅನಿಸಿಕೊಂಡು ಹ್ವಾದ ಗಬರು” ಎಂದು ಹಾಡು ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಕಲಿತನಕೆ ಹೆಸರಾದ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಮೋಸದಿಂದ ಬಲಿಯಾದ ಸಂಗತಿ ಕಾಳ್ಗಿಚ್ಚಿನಂತೆ ಹಬ್ಬಿ ಸಿಂಧೂರಿನ ಅವನ ಕುಟುಂಬವರ್ಗವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಅವರ ರೋದನ ಹೇಳತೀರದು. ಜನಪದದ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಆ ಸಂದರ್ಭ ಹೀಗೆ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿದೆ.

ತೊಟ್ಟಿಲ ತೂಗತಿದ್ದೆ ಬಟ್ಟಲು ಬೆಳಗತಿದ್ದೆ
ಕೇಳಿಲ್ಲ ನಾನು ಹೊಸಸುದ್ದಿ! ಲಕ್ಷ್ಮಣನ
ಮಡದಿ ತಾ ಕೇಳಿ ಹೊರಳ್ಯಾಳ

ಅಂಗಳ ಹುಡುಗತಿದ್ದೆ ಗಂಗಾಳ ಬೆಳಗತಿದ್ದೆ
ಕೇಳಿಲ್ಲ ನಾನು ಹೊಸಸುದ್ದಿ! ಲಕ್ಷ್ಮಣನ
ತಾಯವ್ವ ಕೇಳಿ ಅಳತಾಳ

ಒಲಿಯ ಮ್ಯಾಲಿನ ಅಕ್ಕಿ ಉಕ್ಕುಕ್ಕಿ ಕುದಿವಾಗ
ಅವನಕ್ಕ ಅತ್ತಾಳ ಬೋರಾಡಿ! ಲಕ್ಷ್ಮಣಗ
ಹೊಡೆದವರ ವಂಶ ಅಳಿಯಲಿ.

ಜನೋಪಯೋಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿ ಎಲ್ಲರ ನಾಲಿಗೆಯ ಮೇಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಮಯ ಬಂದಾಗ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಜನಪದ ನಂಬಿಕೆ. ಇಲ್ಲೂ ಹಾಗೆಯೇ ಆಯಿತು. ಜನಪದರು ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ,

ಮ್ಯಾಳಿಗೆ ಮ್ಯಾಲಿನ ಹುಲ್ಲು ಗಾಳಿಗೆ ಹೋಗಾಗ
ಗಾಳಿನ ತರಬಾಕ ಸಗತಿಲ್ಲ- ಲಕ್ಷ್ಮಣಗ
ವ್ಯಾಳ್ಯಾ ಬಂದಾಗ ಯಾರಿಲ್ಲ.

ತಿಪ್ಪಿ ಮ್ಯಾಲಿನ ಹುಲ್ಲ ತೆಪ್ಪಾಗಿ ತೇಲಾಗ
ಎತ್ತಿ ತರುವ ಜಾಣ ಒಬ್ಬಿಲ್ಲ-ಲಕ್ಷ್ಮಣಗ
ಹೊತ್ತ ಬಂದಾಗ ಯಾರಿಲ್ಲ.

ಎಂಬಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಮೋಸದ ಸಾವು ಜನಪದರ ರೋಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ನಂಬಿದವರೆ ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹ ಮಾಡಿದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಜನಪದರು,

ಜಾಣ ಜಾಣರು ಕೂಡಿ ಜಾಲಿಯ ಗಿಡದಾಗ
ಜಾಲ್ಯಾಗ ಕತ್ತಿ ಮಸ್ತಾರ-ಲಕ್ಷ್ಮಣನ
ಕುತ್ತಿಗಿ ಮ್ಯಾಲ ಎಳೆದಾರ

ಬಂಟ ಬಂಟರು ಕೂಡಿ ಕಂಟ್ಯಾಗ ಕೂತಾರ
ಕಂಟ್ಯಾಗ ಕತ್ತಿ ಮಸ್ತಾರ-ಲಕ್ಷ್ಮಣನ
ಟೊಂಕದ ಮ್ಯಾಲ ಎಳೆದಾರ.

ಹೀಗೆ ಮೋಸಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದ ವೀರನ ಸಾವನ್ನು ಜನಪದರು ತುಂಬಾ ನೋವಿನಿಂದಲೇ ತಮ್ಮ ಅಳಲನ್ನು ತೋಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಅವಸಾನದ ನಂತರ ರಚಿತವಾದ ಜನಪದ ಕೋಲಾಟವೊಂದರಲ್ಲಿ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ರೋದನ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದೆ. ಮೋಸದಿಂದ ಆದ ಅವಸಾನವನ್ನು ಈ ಕೋಲಾಟ ಪದ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.

ವಿಶ್ವಾಸ ಹಳಬರು ಊಟಕ ಹೇಳ್ಯಾರ
ಬಂಧೂಕ ಭಾರ ಬರಿಮಾಡಿ ಕೋಲ|
ಬಂದೂಕ ಭಾರಬರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ
ಊಟಕ್ಕೆ ಕೊತ್ತವಗ ಒಗದಾದ ಕೋಲ.

ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹ ಬಗೆದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವೀರನ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಈ ಪದದಲ್ಲಿ.

ಬಿದ್ದಾನ ಬಿದ್ದಾನ ಬಿಳಿಯಂಗಿ ಮೇಲಾಗಿ
ರುದ್ದರ ಜೋಡಂಗಿ ರಗತಾಗಿ ಕೋಲ
ರುದ್ದರ ಜೋಡಂಗಿ ರಗತಾಗಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ
ಬಿದ್ದಾನ ಬೀಳಗಿ ಬಯಲಾಗ| ಕೋಲ”

ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಆಪತ್‌ಬಾಂಧವ, ಅನಾಥರ ಪಾಲಿನ ರಕ್ಷಕನಾಗಿದ್ದ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಬೀಳಗಿಯ ಬಯಲಲ್ಲಿ ಶವವಾಗಿ ಬಿದ್ದಕೊಂಡ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಹೀಗೆ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಮಠಬಿಟ್ಟ ಮನೆಬಿಟ್ಟ ಮಠದ ಗೊಡವಿಯ ಬಿಟ್ಟ
ತನ್ನವರ, ಬಂಧುಗಳ ಕೈಬಿಟ್ಟು ಕೋಲ|
ತನ್ನವರ ಬಂಧುಗಳ ಕೈಬಿಟ್ಟು ಮಲಗ್ಯಾನ
ಕಪ್ಪರ ಪಡೆವ್ವಗ ತಲಿಕೊಟ್ಟು ಕೋಲ.

ಜನಪದರ ಬದುಕು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅಗಲಿ ಹೋದ ಲಕ್ಷ್ಮಣನನ್ನು ಕುರಿತು ಕಾವ್ಯ ಕಟ್ಟಿದ ಜನಪದರು ಲಕ್ಷ್ಮಣನನಿಲ್ಲದ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಅರಳಿದ ಹೂಗಳಿಗೆ ಏನು ಅರ್ಥವೆಂದು ಮಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಸಿಂಧೂರ ತೋಟದಾಗ ಚೆಂದಕ ಮಲ್ಲಿಗಿ ಹೂವ
ಬಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ ಮುಡಿಲಿಲ್ಲ ಕೋಲ|
ಬಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ ಮುಡಿಲಲ್ಲಿ ಆ ಹೂವ
ಅಕ್ಕ ತಂಗೇರು ನೋಡಿ ಅಳತಾರ ಕೋಲ.

ಸಿಂಧೂರ ತೋಟದಾಗ ಚೆಂದಕ ಸಂಪಿಗಿ ಹೂವ
ಬಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ ಮುಡಿಲಿಲ್ಲ ಕೋಲ
ಬಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ ಮುಡಿಲಿಲ್ಲ ಆ ಹೂವ
ಗೆಳತೆರು ನೋಡಿ ಅಳತಾರ ಕೋಲ.

ಸಿಂಧೂರ ತೋಟದಾಗ ಚಂದಕ ಚಂಡು ಹೂವ
ಬಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ ಮುಡಿಲಿಲ್ಲ ಕೋಲ|
ಬಂದು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣ ಮುಡಿಲಿಲ್ಲ ಆ ಹೂವ
ತಾಯಿ ತಂದಿ ನೋಡಿ ಅಳತಾರ ಕೋಲ

‘ಎಣ್ಣಿಯ ಬಿಂದಿಗಿಗಿ ಸಣ್ಣರವಿ ಕವಿದಂಗ’ ಎಂದು ಮಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ನಾಣ್ನುಡಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ಈ ಮುಂದಿನ ಸಾಲುಗಳು ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ಣನಿಲ್ಲದ ಶೂನ್ಯದಲ್ಲಿ ಆತನ ಬಳಗ ಹರಿಸಿದ ಕಣ್ಣೀರಿನ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ದೃವ್ಯವಾಗಿ ಬಿಚ್ಚಿಡಲಾಗಿದೆ.

ಎಣ್ಣಿsಯ ಬಿಂದಿಗಿಗಿ ಸಣ್ಣಿರವಿ ಕವಿದಂಗ
ಅವನಮ್ಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಬಳಗದ ಕೋಲ
ಅವನಮ್ಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಬಳಗದ ಕಣ್ಣೀರ
ಸಣ್ಣ ಮಳಿಯಾಗಿ ಸುರಿದಾವ ಕೋಲ.

ತುಪ್ಪದ ಬಿಂದಿಗಿಗಿ ಕಟ್ಟಿರವಿ ಕವಿದಂಗ
ಅವನಮ್ಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಬಳಗದ ಕೋಲ
ಅವನಮ್ಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಬಳಗದ ಕಣ್ಣೀರು
ಉತ್ತರಿಯ ಮಳಿಯಾಗಿ ಸುರಿದಾವ ಕೋಲ.

ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ತೀರಿಕೊಂಡಾಗ ಹೆಂಡತಿ ಚಂದ್ರವ್ವಳ ರೋದನವನ್ನು ಜನಪದರು ತಮ್ಮ ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಆ ಬಳಿಯ ಈ ಬಳಿಯ ಜಂಬ ನೀರಲು ಬಳಿಯ
ಮಡದಿ ಚಂದ್ರವ್ವನ ಕೈಬಳಿಯ ಕೋಲ
ಮಡದಿ ಚಂದ್ರವ್ವನ ಕೈ ಬಳಿಯ ತಗೆವಾದ
ತಾಯಿ-ತಂದಿ ನೋಡಿ ಅಳತಾರ ಕೋಲ.

ಅ ಮಣಿಯ ಈ ಮಣಿಯ ಜಂಬನೀಲದ ಮಣಿಯ
ಮಡದಿ ಚೆಂದ್ರವ್ವನ ಗುಳದಾಳಿ ಕೋಲ|
ಮಡದಿ ಚಂದ್ರವ್ವನ ಗುಳದಾಳಿ ತೆಗೆವಾಗ
ಗೆಳತಿಯರು ನೋಡಿ ಅಳತಾರ ಕೋಲ

ಹೀಗೆ ವೀರ ಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಸಾವಿನ ನಂತರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಹೆಂಡತಿ ಅಪಾರ ಬಳಗ ರೋಧಿಸುವ ಪರಿಯನ್ನು ಈ ಜನಪದಗೀತೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಬಾಗಲಕೋಟೆ ತಾಲೂಕು ತುಳಸಿಗೇರಿಯ ಹರಿಜನ ಕೇರಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಕೋಲಾಟದ ಪದವನ್ನು ಡಾ.ಆರ್.ಸಿ.ಮುದ್ದೇಬಿಹಾಳ ಅವರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ವೀರರ ಚಿತ್ರಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಲಾವಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಕೆಲ ತ್ರಿಪದಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿತವಾಗಿವೆ. ಕನ್ನಡ ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ವೀರರನ್ನು ಕುರಿತ ಗೀತೆಗಳ ಸಮಗ್ರ ಸಂಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆಯಾಗಬೇಕಿದೆ. ಸಂಗ್ರಹಿತ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಒಟ್ಟು ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವುದು ತೊಡಕಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ವಲಯದಿಂದ ಬಂದ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗಿಂತಲೂ ಅಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ವಲಯದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡು ಬಂದ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಶಿಷ್ಟಸಾಹಿತಿಗಳು ಕಟ್ಟಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಮಡಿವಂತಿಕೆ ತೋರಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ವೀರರಿಗಿದ್ದ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಗೌರವಗಳು ದೊಡ್ಡವು. ನಮ್ಮ ಪ್ರಮುಖ ಕಾವ್ಯಗಳೆಲ್ಲ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುದ್ಧ ವಿವರಗಳಿಂದಲೇ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿವೆ. ಮಹಾಭಾರತ, ರಾಮಾಯಣಗಳೂ ಯುದ್ಧ ವಿವರಣೆಯಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿವೆ. ಉದ್ದಕ್ಕೂ ರಚನೆಯಾದ ಈ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ರಾಜಮಹಾರಾಜರ ಚರಿತ್ರೆ ಸಾರಿದರೆ, ಕೆಳವರ್ಗದಿಂದ ಬಂದ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಜನಪದರು ಸಾರಿ ಹೇಳಬೇಕಾಯಿತು. ನಮ್ಮ ಗೀಗಿ,  ಲಾವಣಿಕಾರರು ಕಟ್ಟಿ ಹಾಡಿದ ವೀರರ ಗೀತೆಗಳ ವಾಸ್ತವಿಕ ನೆಲೆಯ ಅಧ್ಯಯನದ ಮೂಲಕ  ಹೊಸ ಇತಿಹಾಸ ಬರೆವ ತುರ್ತು ಇಂದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.

* * *

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

ಪುಸ್ತಕ: ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅನನ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಹಲಗಲಿ ಬಂಡಾಯ
ಲೇಖಕರು: ಡಾ.ಪ್ರಕಾಶ ಗ.ಖಾಡೆ
ಪ್ರಕಾಶಕರು: ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಂಪಿ
ಸಂಪುಟ ಸಂಪಾದಕರು: ಪ್ರೊ.ಮಂಜುನಾಥ ಬೇವಿನಕಟ್ಟಿ